Hep paylaşıyoruz, 2019 yılı itibari ile Yapı Denetim Sistemine devrim niteliğinde bir yenilik geldi diye. 2019 sonrasına dair Yapı Denetim Sistemi Değişikliklerinin en önemlisi olan elektronik dağıtım sisteminde iş atamasının nasıl yapıldığından bahsedeceğim bu yazımda.
29 Aralık 2018 tarih ve 30640 sayılı Resmi Gazete ilanı ile YAPI SAHİPLERİ İLE YAPI DENETİMİ HİZMET SÖZLEŞMESİ İMZALAYACAK YAPI DENETİM KURULUŞLARININ ELEKTRONİK ORTAMDA BELİRLENMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR TEBLİĞ yayınlandı.
Uzun bir mücadele sonrasında, artık yapı sahibi / müteahhidin parasını vererek kendini denetleyecek Yapı Denetim firmasını seçtiği bir sistem devreden çıktı. Tebliğ ilk çıktığında pek çok bilinmez, pek çok anlaşılmaz maddelerle yayınlandı. Bu maddelerin uygulandıkça en doğru şekli belirlendi çünkü sahadan gelen geri bildirim yine başta doğru değerlendirilmedi. Deneme –yanılma yoluyla doğru uygulama bulundu. Tabi hala eksiklikler var.
Mesela ; Elektronik ortamda denetim yapacak firma nasıl belirleniyor ? İlk önce kura ile başladı dağıtım. “O ilde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşları, 1/1/2019 tarihini takip eden ilk iş gününde yapılacak birinci sıralamada Yönetmelikle belirlenecek her bir yapı grubu için noter huzurunda çekilecek kura ile puanı sıfır kabul edilerek sıralanır” diyordu yönetmelik maddesinde. Bursa’da 61 Yapı Denetim Firmasına 3 ayrı yapı grubunda kura ile ilk işleri atandı..
01/01/2019 tarihinden sonra sorumluluğunu üstlendiği her bir yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesinin bedeli kadar puan verildi. Ve sonra sistem en düşük puanlıya yeni iş ataması yapılarak devam etti. Sitemin dağıtım mantığını şu şekilde örnekleyebilirim :
Kurada belirlenen sıra ile kurada 1. çıkan kişi, ilk atanan 10.000m2 işi aldı diyelim. Kurada 2.gelen de sıradaki 5.000m2 işi aldı ve 3. kişi de sıradaki 7.500 m2 işi aldı. Bu durumda sıradaki kaç m2 olursa olsun atanacak ilk işi alma hakkı kurada 2. sırada gelen 5.000m2 işi alan firmada. Yani sistem hep en düşük puanlı firmaya atama yapıyor, en yüksek puanlı firmaya eşitlenene kadar. Puan da KDV hariç işin yapı denetim hizmet bedeli kadar. Aslında çok güzel bir eşit ve adaletli dağıtım sistemi olarak görünüyor fakat sistem sadece kağıt üzerinde hizmet sözleşmesini yani yapı denetimin o iş için toplamda alacağı parayı eşitliyor. Kazanç eşitliği yok. Yani gelir aynı fakat giderler hepsinde farklı. Gelen 5.000 m2 işin hangi ilçede olduğu, imalatın hızı ve bitme süresi, personel maliyetleri ve daha pek çok gider her firma için farklı. Bu da aslında eşit kazanç ilkeli dağıtım sisteminin olmadığını gösteriyor. Yine bir örnek verecek olursam 5.000 m2 merkez ilçe belediyesinden iş atanan yapı denetimin puanı ile 5 tane farklı ilçelerden (İznik, İnegöl, Karacabey, Orhaneli vb. ) 1000’er m2 iş atanan yapı denetimin puanı eşit olsa da tek işle 5.000 m2 merkez ilçede denetim yapan denetim firmasının kazancı ile 5 ayrı uzak ilçede denetim yapı denetimin gideri aynı olmayacağı için kazançları da aynı değildir.
Bu durumun düzeltilmesi için pek çok kez yetkililere öneriler sunmuş isek de henüz olumlu bir sonuç alınmamıştır. Bu durum da uygulamada pek çok sıkıntıyı da beraberinde getirmektedir.
Atama konusunda yaşanan sıkıntılardan biri de 17 ilçesi ve 18 OSB’si bulunan Bursa ilinde yapı denetim firmalarına tüm bu bölgelerden büyüklü küçüklü işlerin gelmesi. Bu konuya da bir çözüm üretilemedi ne yazık ki. Mesela İnegöl’deki bir firmaya Karacabey’den 300m2 bir konut yapısı atandığında bu işin hizmet bedeli işin yapı denetim firmasına maliyetini karşılayamayacak durumda. Denetim firmalarına ilçe seçimi yaptırılması hususunda taleplerimiz olmasına rağmen bakanlığımız tarafından çeşitli gerekçeler ile ret edilmekte. Bu durumda yine aynı şekilde uygulamada pek çok sıkıntıyı önümüze çıkarıyor. Fakat ne olursa olsun 2019 sonrası yürürlüğe giren bu sistem ile çok daha doğru denetim hizmeti verilmesi sağlanmıştır.