Yangın, kontrolden çıkmış bir yanma olayıdır. Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç unsurun bir arada olması gereklidir. Bu unsurlar “Yanıcı madde”, “Isı” ve “Oksijen”dir. Bu şartlardan herhangi birinin olmaması veya yeterli miktarda bulunmaması hâlinde, yanma olayı gerçekleşmez. Belirli şartlar oluştuğunda ise hemen hemen bütün maddeler yanabilir. O hâlde, meydana gelmiş bir yangını söndürmek için yanma unsurlarından en az birinin devre dışı bırakılması gerekmektedir.
Oksijenin kesildiği yerde, yangın söner. Havanın yaklaşık % 21’i oksijendir.
Bunun için de özellikle yangınlarda oksijen ile irtibatın kesilmesi ve bu üçgenin bozulması için çaba gösterilir.
Yanmayan veya yangına tam dayanan bir yapı malzemesi yoktur.
Çelik 500 °C‘de başlangıçtaki taşıma yükünün %50’sini, 700 °C‘de %80’ini kaybetmektedir.
Ahşabın tutuşma sıcaklığı, 250-300°C arasında değişir. Yüzeyindeki karbonlaşma sebebiyle yangın iletmesi gecikir. Farklı kimyasal malzemeler ve uygulamalarla 90 dk ve 120 dakikaya kadar dayanım süresi artırılabilir. Binalarda yangına dayanıklı kapılar ahşaptan ve bu sürelerde yangına dayanacak şekilde yapılır.
Betornarme, nispeten yangına dayanıklı bir malzemedir. Uzun süreli yangın ve ısınıp soğuma sonucu, beton-demir ayrışması sebebiyle yangından sonra yıkılması gerekebilir. Fırın üstlerindeki konutların, şiddetli depremlerde yıkılacağı gözetilerek, yönetmelikle fırın üstlerinde konut yapılması yasak hale getirilmiştir.
Bu sebeple yangına tam dayanımın yanında, insanların güvenli olarak binadan çıkabilmesi için gerekli tedbirler alınarak binalar inşa edilirler.
Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği, bina tasarımı yapılırken yangın oluşturabilecek kaynakların, kaynağında önlenmesi için tedbirleri alır. Bu tedbirlerin en basitleri yangının ilk çıktığı alanlar olan ocak, davlumbaz bölümleri ile, yangında ilk tutuşmayı sağlayan tekstil ürünlerinin planlanması ile başlar.
Geçen haftalarda BAOB’ta bu konuda çok değerli bir “Yangın Paneli” vardı. Uludağ Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof Dr. Aslı Hockenberger’in tekstil ile ilgili sunumu bu konuda çok önemli idi. Sunumunda; evlerde meydana gelen yangınların %20 sinin tekstil sebebiyle tutuşan yangınlardan oluşurken, meydana gelen ölümlerin ise %50 sinden fazlasının tekstil ürünlerinin ilk tutuşmasından dolayı oluştuğunu, bunun yanında tüm yangın ölümlerinin %75 ten fazlasının, yangınlarda çıkan duman ve zehirli gazların solunması sonucu boğulma ve zehirlenme sebebiyle olduğunu belirtmişti.
Almanya’da bina yangın yönetmeliğine göre tekstil ürünlerinde güç tutuşur malzeme zorunluluğu getirilmişken, Amerika’da 1970’de Halı ve Kilimler için, 1972’de Yataklar için Yanıcılık şartnamesi yayımlanmışken, bizim yönetmeliklerimizde bununla ilgili tek bir madde bile yer almadığı görülmektedir.
Mobilya ve dekorasyoncularımız zorunlu olmasa dahi, tekstil ürünlerini yanıcılık standartlarına göre test etmeli, en azından Avrupa ve Amerika pazarına açılabilmek açısından önemli olacaktır.
Otel odalarında kullanılan tekstil ürünleri, pamuk, poliester, nylon, polipropilen veya bunların birleşimleri şeklindedir. Çarşaflar, nevresim takımları ve havlular pamuklu iken, perdeler, halılar, paspaslar, yastıklar ve döşemelik kumaşlar sentetiktir. Bu sebeple, tüm bu ürünler eğer güç tutuşur ürünlerden seçilmez ise, yangınların oluşmasında, harareti artırıcı ve damladıkları yerlerde yeniden alevlendirici olarak işlev görürler. Aynı zamanda yangın sırasında zehirli gaz salınımlarının da testten geçirilmesi gerekecektir.
Yangın mağdurlarında yapılan incelemelerde, başlıca ölüm sebeplerinin karbonmonoksit ve ardından karbondioksit zehirlenmesi ve/veya oksijen eksikliği olduğunun tespit edildiği, ısının etkisinin önemsiz olduğu bu araştırmalardan görülmektedir.
Yönetmeliklerde genelde her şeyin yazılı olduğu, uygulamalarda hataların olduğu genel kabul gibidir ancak, yukarıda belirtmiş olduğum gibi, yönetmeliklerde de pek çok eksikliğin olduğu görülmektedir. Dolayısı ile, her başımıza gelen afetten sonra yönetmelik yenileme adetimizin devam edeceği ortadadır.
Hepinize kazasız, belasız, yangınsız günler diliyorum.