Yapı Denetim nedir, neden gereklidir?
Pek çok kez gündeme gelmiş bir konu aslında Yapı Denetim Sistemi. 1999 Marmara Depremi sonrasında yürürlüğe girdiğini de bilmeyen yoktur artık. Ama o tarihten bu yana ne revizyonlar geçirdiğini ve yapı denetim sisteminin bilinmeyen pek çok yönünü sizlerle paylaşacağım zaman zaman…
Evet 1999 yılındaki büyük Marmara depremi sonrasında 2000 yılında 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile başlayan yapı denetim sistemi, 2001 yılında 4708 sayılı Yapı Denetim Kanunu ile birlikte önce 19 pilot ilde uygulamaya geçiriliyor. Bakanlık bu süreci değerlendirme noktasında bir inceleme yapılması ve rapor oluşturulmasını istiyor. Ortaya çıkan sonuca bakıldığında sitemin iptal edilmesi bir yana 2010 yılında 81 ilde yapı denetim sisteminin uygulanmasına başlanıyor. Yapılan incelemeler gösteriyor ki denetim hizmeti almış binalar, 5’li TUS adını verdiğimiz proje müelliflerinin uygulama ve denetleme sorumluluğunu üstlenmesi esasına dayanan hizmete oranla çok daha yüksek dayanımlı ve yürürlükteki mevzuatlara uygun olarak yapılmış.
- ilde yayılan yapı denetim sisteminin güvenli binalar üretilmesinde çok aktif rol aldığını ve yaşanan tüm depremlerde denetimli binaların taşıyıcı sisteminde hafif hasar dışında bir hasar oluşmadığını, gerek bakanlık yetkililerinin söylemlerinden gerekse istatistiksel verilerden gözlemlemek çok memnun edicidir.
Yapılan tüm bu denetimler, yapı denetim firmalarında çalışan denetçiler tarafından gerçekleştiriliyor. Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının mimar veya mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşlarında, denetçi mimar ve mühendisler yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı, kusurları oranında sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren, yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır. Bu sorumluluklara uyulmadığında ağır cezada yargılanır yapı denetçileri ve denetim firması sahipleri…
Ve 1 yapı denetim firması 360.000 metrekare yapıyı denetleyebilir. Denetçilere dağılımı da şu şekildedir:
1 Proje ve Uygulama denetçisi Mimar 360.000m²
1 Proje ve Uygulama Denetçisi İnşaat Mühendisi 360.000m²
1 Uygulama Denetçisi İnşaat Mühendisi 120.000m
1 Proje ve Uygulama Denetçisi Makine Mühendisi 180.000 m²
1 Proje ve Uygulama Denetçisi Elektrik Mühendisi 180.000 m şeklindedir.
Yani tam dolulukla çalışan bir yapı denetim firmasında 1 mimar denetçi, 1 proje uygulamacı inşaat mühendisi denetçi ve 3 uygulamacı inşaat mühendisi denetçi, 2 makine mühendisi denetçi ve 2 de elektrik mühendisi denetçi çalışmak zorundadır.
Sistemde ayrıca bu denetçilere yardımcı olarak bulunan kontrol elemanları da olmak zorunda. Onlar da yine mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi ve elektrik mühendisi olmanın yanı sıra denetimi yapılacak yapının özelliklerine göre inşaat teknikeri, teknik öğretmen ve yapı denetim teknikeri olabilmekte. Ve kendi alanlarına göre belirli metrekarede inşaat denetleyebiliyorlar. Yine tam doluluk üzerinden bir sayı verecek olursam 12 kontrol elemanı mimar/ inşaat mühendisi, sisteme yapının %60 seviyesinden sonra dahil olan 2 kontrol elemanı makine mühendisi ve 1 kontrol elemanı elektrik mühendisi çalışmak zorunda.
Görüldüğü üzere yapı denetim firmaları yoğun teknik personel istihdamı sağlayan kuruluşlar aynı zamanda. Hal böyle iken denetçi olmak denetim yapmak, denetimi doğru ve yerinde yapabilmek ne kadar önemli görün isterim.
