Bir ilde kaç yapı denetim firması faaliyet göstermeli? Hesaplanan sayı gerçeği yansıtmıyor mu ?

1999 Marmara depremi sonrası 2001 yılında yürürlüğe girdiğinden bu yana pek çok kez revizyona uğrayan 4708 sayılı kanun ile çalışan Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliği’nde bir ilde açılması gereken yapı denetim sayısı da birkaç kez değişikliğe uğramıştır.

İlk çıkan Yönetmelikte, kanunun uygulandığı her il için o ilde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşu sayısının, ''o ilde hesap tarihi itibarıyla toplam denetlenen inşaat alanının kuruluş yetki sınırı olan 360.000 m² ye bölünmesi ve elde edilen sonucun yüzde 10'u oranında artırılmasıyla bulunması'' esasken, 14 Nisan 2012 de yayımlanan resmi gazete ile bildirilen değişiklikle hesabın şöyle yapılacağı belirtildi: ''Bu sayı, hesap tarihi itibarıyla o ile dair her yıl için Türkiye İstatistik Kurumu'ndan temin edilen bir önceki yılsonuna ait nüfus istatistiklerinin 50 bine bölünmesiyle elde edilir. Ancak bu sayının, toplam denetlenen inşaat alanının kuruluş yetki sınırı olan 360 bin metrekareye bölünmesiyle elde edilen sonucun yüzde 10 oranında artırılmasıyla belirlenen sayıdan az çıkması halinde, o ilde faaliyet gösterecek kuruluş sayısı toplam denetlenen inşaat alanına göre belirlenir. Küsuratlar bir üst sayıya tamamlanır. '' diyordu. Bu değişiklikten 10 ay sonra yani 5 Şubat 2013 tarihli resmi gazete bildirimi ile bu sefer de “ O ile dair her yıl için Türkiye İstatistik Kurumu’ndan temin edilen bir önceki yılsonuna ait nüfus istatistiklerinin 20.000’e bölünmesi ile elde edilir” olarak revize edildi.

2018 yılında yapılan değişiklik ile de şimdiki son halini aldı, yani ilk başta uygulanan haliyle geri geldi. Yani ilde faaliyet gösterebilecek yapı denetim sayısı, o ilde hesap tarihi itibarıyla toplam denetlenen inşaat alanının kuruluş yetki sınırı olan 360.000 m2’ye bölünmesi ve elde edilen sonucun % 10’u oranında artırılmasıyla bulunur. Küsuratlar, bir üst tam sayıya tamamlanır. Bir ilde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşu sayısı beşten az olamaz.”şeklinde uygulanıyor.

Bursa ilinde şu an faaliyet gösteren yapı denetim sayısı 110 adet. 2023 yılı için henüz yeni açılacak firma sayısı bildirilmedi. Bir artış olmamasını umuyorum, zira ilde bulunan firmalar %40 doluluk ile çalışıyor. “Bu doluluk nasıl hesaplanıyor ?” derseniz, her yapı denetim kuruluşunun denetleyebileceği toplam yapı inşaat alanı 360.000 m2’yi geçemiyor. Ve bu Ocak 2023 itibari ile Bursa da bulunan yapı denetim kuruluşları ortalama 140.000-150.000 m² inşaat denetliyorlar. Hal böyle iken yeni firmaların açılması da bu oranı azaltacağı için açılmamasını umuyorum. “Açılması ihtimali mi var ?” diye düşünenler için şöyle bir açıklama yapmak gerekiyor aslında. Hesap yönteminde geçen ildeki toplam denetlenen alan tanımı bizi yanıltıyor. Denetlenen alan hesabına “ruhsatı iptal edilen ve hükümsüz hale gelen yapıların alanları, imar barışına girerek yapı kayıt belgesi almış yapıların alanları, bilerek veya bilmeyerek mükerrer olarak sisteme girilmiş bulunan inşaatların alanları” da dahil edildiği için bu sayının artması endişesi içinde kalıyoruz. Konu hakkında bakanlık yetkilileri çalışma içinde. İyi haberleri bekliyoruz inşallah.

Sırada bekleyen onlarca yapı denetim firması bu yazımdan hoşlanmayacaklar ama bu doluluk oranlarıyla çalışmak onlar için de hiç karlı olmayacaktır. Sırada bekleyenler demişken o konuda da Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliği revizyona uğradı. Onlarca firmanın sırada bekleme sebebi de bence sıralamaya girme şartlarının kolaylaşması oldu. Daha önce sırada beklemek de çok maliyetli idi. Mesela 5 kişilik çekirdek denetçi personelin bekleme süresince istihdamı zorunlu idi. Büro donanımlarını oluşturmak da zorunluydu. Neydi büro donanım şartları ? Minimum 100m2 ofis, 3 araç, 5 bilgisayar, 2 yazıcı, 1 adet fotokopi makinası diye bir hatırlatma yapalım. Teminattan bahsetmiyorum bile, ki bu yıl teminat tutarı; 1.714.108,94 TL. Şu an bu şartlar yerine getirilmeden sadece limitet şirket kuruluşu ile sıralamaya giriyor ve bekliyor firmalar. Dolayısı ile bekleyenlerin değil, aktif olarak denetim hizmetini sürdüren firmaların korunması ve gözetilmesi gerekmekte…

Bir önceki yazımda bir yapı denetimde çalışması zorunlu olan teknik personel sayılarından bahsetmiştim. 1m2 denetim yapacak kuruluşun minimum 6 teknik personel bulundurması gerektiği düşünüldüğünde 110 yapı denetim firmasında istihdam edilecek mühendis mimar sayısını sizlerin hesaplarına bırakıyor ve 2023 yılında yeni firmaların açılmamasını dileyerek yazımı sonlandırmak istiyorum. Artan doluluklarda görüşmek üzere.