Dikey mimari, çoğunlukla büyümekte olan yerlerde nüfus yoğunluğu sebebiyle ihtiyaçları karşılamak için çok katlı yapı yapılması anlamına geliyor.
Son dönemlerde sürekli tartışma konusu olan dikey mimariye tamamen zararlı veya tamamen yararlı demek doğru olmaz. Dikey mimari, daha az bir alanda ihtiyaçları karşılayarak doğal değerlerin ve tarım alanlarının korunmasına yardımcı olurken bir yandan ise yüksek katlı yapıların birbirini engellediğini görüyoruz. Binalar birbirini gölgeleyerek güneşlenmeye, hava dolaşımına, rüzgâra engel oluyorlar. Ayrıca dikey mimarinin yoğun olduğu bölgelerde trafik sorunları da ortaya çıkıyor.
Tüm bu sorunların yanı sıra dikey mimaride insan ilişkilerinin azaldığını görüyoruz. Kültürümüze ve milli değerlerimize uzak olan bir durumla karşı karşıya kalıyoruz. Komşuluk ilişkileri azalarak birlikte yaşama anlayışından uzaklaşılıyor.
Büyüyen ve büyümekte olan yerlerde dikey mimari bir dönem çok fazla tercih ediliyordu. Düzensiz yerleşim nedeni ile şehirlerin belli bölgelerinde yığılmalar oluyor. Türkiye’de de birçok yerde görülen düzensiz yerleşim dikey mimariye talebin artmasına sebep oldu.
Ülkemizde pek çok yerde sürekli yapılan ve yapılmaya devam eden yüksek katlı oteller, rezidanslar, ofisler göze çarpsa da birçok kentimizin de yatay mimariyle büyüdüğünü söyleyebiliriz.
Yatay mimari, daha fazla alana yayılarak az katlı bina yapılmasıdır. Son zamanlarda sürekli dikey mimarinin tercih edilmesi yatay mimariye arazi konusunda kolaylık sağladı. Ayrıca dikey mimari ile beraberinde gelen sorunlar yatay mimariye geçişe neden oldu.
Yatay mimari ile şehirler daha düzenli bir hale geliyor ve şehirleşmede estetik kaygıları giderdiğini söyleyebiliriz. Yatay mimari şehirlerde aşırı kat farklarının olmasını da engelliyor.
Dikey mimaride daha az karşılaştığımız insan ilişkileri, komşuluklar, mahalle kültürü, yatay mimari ile mümkün hale geliyor.
Yatay mimarinin olumsuz özelliklerine bakacak olursak, kent yatay büyüyerek daha geniş bir alana yayılıyor. Bunun sonucunda kentsel kullanımlar arası mesafeler uzuyor, bu durum da insanları özel araç kullanımına zorunlu hale getirmeye başladı.
Sonuç olarak dikey mimarinin de yatay mimarinin de hem olumlu hem olumsuz özellikleri olduğunu görüyoruz. Bu nedenle kentler ihtiyaç ve koşullar göz önüne alınarak yapılacak planlama çalışmaları sonucunda nasıl büyümesi gerektiğini belirlemek daha doğru olacaktır.