“Yangın algılama” kayıpları önlüyor

Yangın algılama sistemleri, ihtiyaçlara bağlı olarak giderek yaygınlaşıyor. Olası yangınları büyümeden haber veren, can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir zaman kazandıran sistemleri konunun uzmanları anlattı.

Burak Özgen (Elektrik Mühendisleri Odası Bursa Şb. YKB)

Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri 51,5 m’den yüksek konutlar, konaklama amaçlı binalar, ticaret amaçlı binalar, sağlık tesisleri, endüstriyel tesisler, alışveriş merkezleri gibi toplanma amaçlı binalar, okullar, kurum binaları gibi insanların yoğun olarak bulunduğu yerlerde yönetmelik gereği zorunludur. Yönetmelik olarak zorunlu olduğu için bu sistemlere talepler olmaktadır.

Binaların yangın algılama sisteminin doğru projelendirilmiş olması çok önemli. Maalesef günümüzde tasarlanan projeler standart olarak dedektör, buton siren ile yapılıyor. Halbuki Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik’in 4. bölümünde asansörler, duman damperleri, basınçlandırma fanları, turnikeler gibi diğer sistemlerin de yangın algılama sistemi üzerinden kontrol edilmesi ve izlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca EN54-14’te de dedektör seçim ve montaj aralıkları detaylıca anlatılmıştır. Ancak günümüzde çizilen yangın algılama sistem projelerinin birçoğu bu yönetmeliklere uygun tasarlanmamaktadır. Bu konular ile ilgili Elektrik Mühendisleri Odası olarak periyodik olarak eğitimler düzenlemekteyiz.

Doğru tasarlanan projelerde kullanılacak ürünlerin ilgili EN54 standartlarına uygun üretildiğini belgeleyen üreticilerden ürün alınması gerekmektedir. Ayrıca sistemin devreye alım işlemleri de üreticiler tarafından yetkilendirilmiş servisler tarafından yapılmalı. Yönetmelikte belirtilen aralıklarda da bakımları düzgün olarak yapılmalıdır. Yangın algılama sistemleri insanların can güvenliğini doğrudan ilgilendirmektedir. Geçmişte doğru projelendirilmiş ve işletilen yapılarda meydana gelen yangınlarda, binada bulunan vatandaşların, hızlı şekilde kaçış güzergahlarına yönlendirilerek burunları bile kanamadan güvenli bölgelere taşındığı örnekler mevcuttur.

Ahmet İhsan Taşkınsel (Makine Mühendisleri Odası Bursa Şb. YKB)

Yanma, oksijen ile yanıcı maddenin belli bir oranda karışımının tutuşma kaynağı ile birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir tepkime olarak; yangın ise yangın onayının kontrol dışı gerçekleşmesi olarak tanımlanabilir. Patlama ise, yanıcı maddenin tamamının ya da büyük kısmının hızla yanması ile yıkıcı ve ölümcül bir şok dalgası oluşturan yine kimyasal bir tepkimedir.

Yangın ve patlamalar, uzman kişiler tarafından değerlendirme yapılarak iş güvenliği tedbirlerinin alınmasıyla önlenebilir; insan ile çevreye etkileri azaltılabilir. Risk değerlendirmesi yapılacak tüm tesislerin, yangın çıkma potansiyeli olduğunun öncelikle kabul edilmesi, yangın güvenliğinin ilk adımıdır.

Yangın güvenliği, çoklu mühendislik disiplinleri ile mimarlık disiplini uzmanlıklarının ortak çalışmaları sonucu sağlanabilmektedir. Belli bir zamanda ve mekanda kontrol dışına çıkan yanma olayının geçiş yaptığı bir faz olan yangınlar, insanlar üzerinde sosyal, ekonomik, psikolojik ve psiko-sosyal olarak kayıplara neden olmaktadır. Yangınlar, yapıları itibari ile birçok disiplinin çalışma alanında yer alabilmektedir.

Vedat Sezer (Kimya Mühendisleri Odası Bursa Şb. YKÜ)

Kontrolsüz göç, kaçak yapılaşma, endüstriyel tesislerin yoğunlaştığı bölgelerin ‘Islah sanayi bölgesi veya sanayi bölgesi ‘ olarak tanımlanması gibi nedenlerle, konut alanlarıyla sanayi bölgeleri iç içe bir hale gelmiştir. Plansız sanayileşme ile Bursa il sınırlarındaki sanayi bölgesi sayısı, 17+ 4 ‘e ulaşmıştır. Yürürlüğe konulan yasalar, sanayi bölgelerinin yönetimiyle ilgili sorumlulukları, yetkililer arasında dağıttığından, yönetim ile denetimlerde yetersizlik ve aksamalar görülmekte; bu durum ise, endüstriyel yangın ile patlamalar sonucu can ve mal kaybı riskini artırmaktadır.

ve patlamalar, uzman kişiler tarafından proses ve iş güvenliği tedbirlerinin alınmasıyla önlenebilir; insan ile çevreye etkileri azaltılabilir. Yanıcı ve patlayıcı malzeme bulunan veya işlem yapılan makine, araç ve teçhizatın bulunduğu tüm tesislerin, yangın çıkma potansiyeline haiz olduğunun öncelikle kabul edilmesi, yangın güvenliğinin ilk adımıdır.

Konu ile ilgili yönetmeliklerden biri olan Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelikte de belirtildiği gibi, yangın ve patlama vukuunda, birinci derece yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri; ikinci ve üçüncü derece sırasıyla tasarım, denetim, uygulamada yer alan mühendis, mimarlar, yapı denetçileri, müteahhitler ve imalatçılar kusurları ölçüsünde sorumludur.

Olgun Şafak Karabiber (LİMADEM Elektrik YKB)

Bu sistemlerin tüm tesislerde kullanılması önerilmektedir. Konutlar hariç olmak üzere kat alanı 400 m2’nin üzerinde olan ve 2 kat üzeri tüm binalarda, ayrıca konutlar dahil tüm yüksek binalarda uygulanmalıdır. Yangın algılama sistemlerinin kurulumu profesyoneller tarafından yapılmalıdır. Bu yüzden firma seçimi çok önemlidir. Sistem performansı açısından doğru ekipmanlar kullanılmalı ve sensörler doğru konumlandırılmalıdır. Sistemler uluslararası standartlara göre kurulmalı, özellikle EN 54 standartlarına uygun olmalıdır. Sistem için kullanılan kablolar Fe 180 normlarında olmalı yani en az 180 dakika yangına dayanıklı ürünlerden seçilmelidir. Sistem kurulduktan sonra devreye almak ve test etmek çok önemlidir.

Hamit Mutlu (Mekanik Proje San. Tic. Ltd. Şti. Gn. Md.)

Bu sistemler binaların büyüklükleri ve içinde bulunan malzemelere göre sınıflandırılmaktadır. Bilhassa fabrikalarda depolama alanları ve imalat bölgelerine göre değişmektedir. Yüksek yapı sınıfında olan bütün binalarda yapılması gerekmektedir. Yüksek kotlu konutlarda, oteller, alışveriş merkezleri, iş merkezleri, hastaneler ve benzeri yapılarda kullanılmaktadır.

Her alanda olduğu gibi hizmet almak isteyen yatırımcılar, bu mühendislik tasarımını işinin ehil insanlar vasıtası ile elde etmelidir. Bir binanın yangın projesi mimar, makine mühendisi ve elektrik mühendisinin hazırladığı toplam proje ile belirlenir. O nedenle bu tür yatırımlarda yangın danışmanı ile onunla beraber çalışacak mimar ve makine ve elektrik mühendislerinin proje yapması gereklidir. Burada çalışacak olan mimar ve mühendis ekibi işin ehli olmalıdır. Yangın danışmanı ile koordineli çalışmalar ile sonuç alınmalıdır. Bilhassa binaların yangından korunma projeleri için emniyet ön planda olmasından dolayı bu projelerde tasarruf ön planda olmamalıdır. Olması gereken her türlü aksiyon ve yapılanma yapılmalıdır. Konu insan canı olduğu ve çok ciddi sorumluluk yüklendiğini algılamamız gerekmektedir. Hiçbir mal veya yapı bir insanımızın canından değerli değildir.

Ersin Küçük (Ersin Küçük Mühendislik YKB)

Bu sistemler, ülkemizde projelerin yapısına göre değişmekte olup, çoğunlukla fabrika, idari bina, iş merkezleri, yüksek bina sınıfına giren konutlar, sosyal yaşam alanları ve otoparklarda kullanılır. Bu tür yapılarda kullanma izinlerinin alınabilmesi için sistemin kurulması şarttır. Ayrıca inşaat maliyetlerinin artması yatırımcıların yapılarını koruma isteklerini arttırmaktadır. Can ve mal güvenliğini koruma isteği nedeniyle yangın algılama ve söndürme sistemlerine olan ilgi yüksektir.