Röportaj: İsmail Hakkı Yoğurtçu
Görüntü: Mesut Çelik
Doğru uygulandığında yapılara ve yaşam alanlarına büyük değer katan peyzaj projelerinde fark yaratan Akfidan Peyzaj, uzman ekibi, inovatif çalışma anlayışı, zengin bitki çeşitliliği ve güçlü ekipman altyapısıyla sektöre öncülük ediyor.
Özgün peyzaj projelerine imza atan Akfidan Peyzaj’ın Yön. Krl. Bşk. Fulya Akfidan Sevim, ülkemizde inşaat maliyetlerinin sadece yüzde 2-3’ünün peyzaja ayrıldığını, bunun getirisinin ise yüzde 10’dan başlayarak yüzde 40’lara kadar çıkabileceğini kaydetti.
Sayın Fulya Akfidan Sevim, sizi biraz tanıyabilir miyiz?
2011 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden mezun oldum. Mezuniyetimin hemen ardından Bodrum’da iş hayatına başladım. Daha sonra eşimin işi dolayısıyla Bursa’ya taşındık. Bir dönem Bursa’da freelance olarak çalıştıktan sonra 2014 yılında kendi firmamı kurdum ve firmamda tasarım, uygulama ofisi ve fidanlık olarak üretime başladık. Aile şirketi olarak faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.
Peyzaj mimarlığı mesleğini ve işlevini anlatabilir misiniz?
Peyzaj, Fransızca’da manzara anlamına gelen bir kelime. Ancak Amerika ve Almanya’da bu kelime farklı anlamları da kapsıyor. Yani sadece tasarım anlamında değil ölçekler arası çalışan ve çok geniş bir yelpazede çalışan multidisipliner bir meslek dalı. Aslında doğa ile uyum içerisinde bir çalışma sanatı olarak adlandırabiliriz.
Firmanızda ne tür hizmetler veriyorsunuz?
Bizim firma olarak on kalem işimiz mevcut. Proje tasarımı, uygulaması, ruhsat eki peyzaj projeleri, otomatik sulama sistemi, drenaj sistemleri, aydınlatma çözümleri gibi birçok alanda kendi bünyemizde hizmet veriyoruz. Ayrıca performansa dayalı peyzaj projelerine de özellikle son iki senedir ağırlık veriyoruz. Bir yandan da bitki üretimi yapıyoruz.
Üretim alanınızdan biraz bahseder misiniz? Kaç kişi ile hizmet veriyorsunuz?
Şu anda bizimle sürekli çalışan sekiz personelimiz var. Bu sayı yılın dokuz aylık bölümünde artarak 25’e kadar çıkıyor. Şirketimizde üç peyzaj mimarı olarak hizmet veriyoruz. Tesisimizde 12 dönümlük bir fidanlığa sahibiz. Bir de üretim alanlarımız mevcut. Bu alanların koordinasyonundan babam Ali İhsan Akfidan sorumlu. Yine şantiye, saha ve makine, ekipman kullanımını kardeşim Enes Akfidan yapıyor. Aydınlatma ve drenaj çözümlerimizi de ekibimizle birlikte yapıyoruz. Tesisimizde yaklaşık 60 tür ağacımız ve toplamda da 500’e yakın bitki çeşidimiz bulunuyor.
Bursa’da ve ülkemizde peyzaj mimarisi alanında hangi bitki türleri tercih ediliyor?
Bu iş aslında tercihe kalmamalı. Peyzaj mimarisi uygulamalarında Tip İmar Yönetmeliği’nin belli kriterleri var ve ruhsat eki peyzaj projelerinde Tip İmar Yönetmeliği’ne göre 30 m2’ye bir ağaç dikme zorunluluğu mevcut. Belediyelerin kendi şehirleri ve ilçelerinde gözettiği belli kriterler var. Burada uygulama denetiminde bazı sıkıntılar yaşanabiliyor ve işi yapan kişinin inisiyatifine kalabiliyor. Yasal mevzuatın uygulanabilirliğinin güçlendirilmesi, ruhsat eki peyzaj projelerinin sahada da denetlenmesi ve uzun vadeli bakım süreçle fazla gözetilmesi, Bursa gibi gelişmekte olan şehirlerin yeşil geleceği için hayati önemdedir.
Peyzaj mimarisinin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için nelere dikkat edilmeli?
Bu işin doğru yapılması için işlevsellik ve estetik birarada olmalı. Bunun yanında peyzaj mimarisi uygulanacak alanın sayısal verilerinin de mühendislik eliyle paylaşılması gerekiyor. Bu da ancak peyzaj mimarları ile çalışılarak gerçekleşebilir ve ortaya çok doğru sonuçlar çıkar. Şu anda Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, Paris Antlaşması ve Yeşil Mutabakatlar’da belirtildiği üzere doğanın içerisine kurulan yaşam alanlarını oluştururken doğaya verilen zararın onarımını bizim mesleğimiz yapar. Dolayısıyla çok akılcı çözümlerle bu işin ilerlemesi gerekiyor. Mavi-yeşil altyapı sistemleri baz alınarak çalışmalar yürütülmeli. Şehirlerimizde hızla büyüyen sanayileşme ile birlikte oluşan olumsuz etkileri azaltabilecek projeler hayata geçirilmeli. Bu anlamda peyzaj tabanlı şehircilik çok önemli.
On yıllık tecrübeli bir firmasınız ve alanınızda emin adımlarla ilerliyorsunuz, peki Akfidan Peyzaj’ı sektörde öne çıkaran özellikleri nelerdir?
Biz şirketimizde müşterilerimize aslında bir paket sunuyoruz. Ruhsat aşamasından başlayıp, uygulamanın son haline kadar peyzajla ilgili hangi materyaller varsa bunların hepsini tek elden çözebilme imkanı veriyoruz. Dolayısıyla işlerimiz hızlı ve doğru bir şekilde ilerliyor. Bunun yanında biz üç peyzaj mimarı olarak çalışıyoruz ve sadece tasarımlarımız değil uygulamada da bahçıvan ekiplerimizin başında muhakkak bir peyzaj mimarımız görev yapıyor. Ayrıca stoklu ürün çalışmamız en büyük avantajlarımızdan bir tanesi. 12 dönümlük arazimizde tüm ürünlerimiz satışa hazır halde bulunuyor ve yüksek hacimli çalışıyoruz. Ağaç üretimimizi kendimiz yaptığımız için fiyat olarak da danışanlarımıza çok daha avantajlı hizmet sunabiliyoruz. Ayrıca biz inovasyonu seven ve destekleyen bir firmayız. Genç ve dinamik bir ekibimiz var. Biz de ekip çalışması ön plandadır. Makine ve ekipman konusunda da güçlü bir firmayız. Tüm bu sebeplerle sektörümüzde güvenilir, tercih edilen bir firma haline geldik.
Bursa dışında hizmet verdiğiniz şehirler var mı? Yurt dışına yönelik çalışıyor musunuz?
Tasarım anlamında yurtdışıyla da çalışıyoruz. K. Makedonya, Bulgaristan, Birleşik Arap Emirlikleri, Karadağ gibi ülkelerde proje tasarımları yapıyoruz. O ülkelerden ve yurt içinde halihazırda çalıştığımız mimarlarla bu çözümleri sunuyoruz. Uygulama noktasında da Bursa haricinde Kocaeli, İstanbul, Ankara, Bolu, Bilecik-Bozüyük, Balıkesir gibi şehirlerde de çalışmalarımıza devam ediyoruz.
Hedefleriniz nelerdir?
Firma olarak genç ve dinamik bir ekibe sahip olmamızla birlikte biz kongrelere, sempozyumlara katılmayı çok seviyor ve bu organizasyonlardan öğrendiklerimizi mesleğimize, işimize aktarmayı ilke ediniyoruz. Ayrıca projelerimizi hazırlarken insanlara ekonomik, ekolojik ve sosyolojik olarak da neler kazandırdığımızı bir rapor halinde sunuyoruz. En büyük arzumuz tüm OSB’lerle, üretim merkezleri, kamusal alanlar ve konut bölgelerinde bu kıstasların daha fazla uygulanabilirliğini sağlamaktır.
Bursa, mesleğinizin neresinde?
Peyzaj mimarlığı, projelere değer katan en önemli kalemlerden bir tanesi. Türkiye’de inşaat maliyetlerinin yüzde 2-3 gibi bir oranı peyzaja ayrılıyor ancak bu oran Almanya’da yüzde 30, Amerika gibi ülkelerde yüzde 15-20 oranlarını buluyor ve getirisinin de çok daha büyük olduğu görülüyor. Ülkemizde peyzaja ayrılan yüzde 2-3’lük maliyetin müteahhitlere getirisi minimum yüzde 10 oluyor ve bu oran çeşitli etkenlerle yüzde 40’lara kadar çıkabiliyor. Bursa’da peyzaja ayrılan oran maalesef düşük. Tabi ki bu konulara hassasiyet gösteren firma ve projeler de mevcut. Bu vizyoner çalışmalar tabi ki piyasada farkını hemen gösteriyor.
Bursa’da mesleğin yerinin güçlendirilebilmesi için neler yapılabilir?
Bursa, ülke genelinde en iyi tarım arazisi ve hava koşullarına sahip en iyi 5-6 ilden bir tanesi ancak süs bitkileri üretimi konusunda çiftçilerimiz çok fazla destek göremedikleri için üreticilerimiz küçük boyutlarda kalıyorlar. Aslında çok iyi üretici firmalarımız olmasına rağmen iç pazardaki sıkıntı sebebiyle neredeyse yüzde 90 oranında ihracat yapıyorlar. Bursamızda üretici var, işi bilen çok kişi var ancak arazi maliyetlerinin çok yüksek oluşu, bitkilerin canlı organizmalar olması sebebiyle çiftçilerin ekonomik güçlerinin fazla olması gerekiyor. Bitkiler daha fazla büyütülüp satıldığında katma değerleri çok daha büyük oluyor. Bizde genelde 1-2 yaşında bitkilerin ihracatı yapılır ve sonrasında biz de ithalat yoluyla bu bitkilerin büyütülmüş hallerini geri alırız. Maalesef bu katma değeri kendimize döndüremiyoruz. Bu anlamda mesleğimizi güçlendirmek adına bir dernek kuruyoruz. Derneğimizin ismi Peyzaj ve Sektör Profesyonelleri Derneği olacak. Burada sektörün bütün profesyonellerinin sıkıntıları ile birlikte umarım Bursa’da bütün üreticilerin birarada olduğu bir çatı oluşturma gibi bir hedefimiz var.
Mühendislik ve mimarlık alanında peyzaj mimarlarının yeri nerede? Peyzaj mimarlığı dünya genelinde yeterince güçlü bir konumda mı?
Dünyada özellikle Amerika kendi doğasına çok saygılı bir ülke. Örneğin milli park kültürünün ilk çıkış noktası Amerika’dır. Bu ülkede insan yaşam alanlarının tasarlanması için piramidin en tepesinde peyzaj mimarlığı vardır. Burada peyzaj mimarları karbon yutak alanlarını belirler ve bu alanlara dokunulmadan şehirler kurulur. Bizde ise durum tam tersi şekilde işliyor. Peyzaj mimarlarına piramidin tepesinde değil tasarım ölçeğinde yer ayrılıyor. Yani yapılaşma tamamlandıktan sonra sadece estetik kaygısı ile bir peyzaj mimarına ihtiyaç duyuluyor. Ancak son beş yıldır bu konuda olumlu gelişmeler mevcut. İzmir’deki “sünger şehir” örneği gibi çok güzel uygulamalar hayata geçiriliyor. Bursa’da da 2050 çevre düzeni çalışmalarında bu konunun önemsendiğini duyuyoruz.
Peyzaj Performans Analizi çalışmaları konusunda biraz bilgi verir misiniz? Şehirlere ve doğal dengeye katkıları nelerdir?
Peyzaj Performans Analizi, en küçük ölçekten en büyüğüne kadar yapılması gereken bir çalışma. Bu çalışma her işte olduğu gibi bizim performansımızı ölçecek bir çalışma. Bu çalışma ile peyzaj çalışmasında kullanılan bitkiler ve adetleri gibi unsurların doğal dengeye verdiği katkılar ölçülebiliyor. Bu aslında büyük bir raporlama çalışması. Yapılan projenin çıktılarından sonra neredeyse bir ansiklopedi boyutunda raporlanmasının yapılması gerekiyor. Keşke millet bahçeleri de bu şekilde yapılmış olsa ve o bölgelerin de bir karbon yutak alanı haline geldiğini görsek.
OSB’lerde karbon nötr ve Yeşil Mutabakat’a uyum çalışmaları nasıl devam ediyor? Bu anlamda peyzaj mimarlarının katkıları ne yönde olabilir?
Bina enerji sertifikaları almak için özellikle ısıtma ve soğutma sistemlerinde peyzaj mimarının doğru, kaliteli bir peyzaj tasarımı ısıtma-soğutmanın 2-3 dereceye kadar düşürülebildiği açıklandı. Bunun yanında da karbon vergisini düşürebilmek için karbonu emen tek ürün bitkilerdir. Endemik bitki türleri kullanarak o alandan ne kadar karbonu emdiğiniz çok önemlidir. Dolayısıyla da sanayi bölgelerindeki yeşil alanların muhakkak bu şekilde planlanmaları gerekmektedir. Yine aydınlatma ve sulama sistemleri için bu kriterler zaten mevcut. Yurt dışından örneklerini görüyoruz ancak peyzaj anlamında Türkiye’de henüz oturmuş değil, ancak bu anlamda da ülkemizde bir farkındalık oluşmaya başladığını görüyoruz.
Bursa’nın yeşilini koruyabilmek için neler yapılabilir?
Burada planlama, peyzaj tabanlı şehircilik çok önemli. Bir tarım arazisini yapısallaşmaya açamazsınız. Dolayısıyla kentin yasasını delmemek için korunan alanların net bir çizgi ile belirlenmiş olması gerekir. Sonrasında yapılacak alanların rehabilitasyonları da zaten peyzaj mimarlarının da desteği ile sağlanabilir. Bizim özellikle Bursa’daki en büyük sıkıntımız arazi fiyatlarının çok yüksek olması. Bir yandan çiftçiniz üretim yaparken diğer yandan da bir depo alanı oluşması ile hava kirliliği, halk sağlığı anlamında büyük sorunlarla karşılaşıyoruz. Bu şekilde tarım ve bitki üretimi azalıyor. Bursa, tarım ve bitki üretimine uygun en büyük beş şehrimizden bir tanesi. Dolayısıyla kentin anayasası olan ve üzerinde çalışılan çevre düzen planında alanların net çizgilerle belirlenmiş olması gerekiyor. Korunması gereken alanlar korunarak ve projelerde uygulama denetimleri hayata geçirilirse Bursa yeniden ‘Yeşil Bursa’ kimliğine kavuşacaktır.
