İş insanları, Konut ve Yapı’ya değerlendirdi: ‘2023’e umutlu ve temkinli bakıyoruz’

RÖPORTAJ: Eşref AYDEMİR

Hakan Akdoğan

TÜGEM Kurucu Başkanı

2022 yılı son çeyreğe kadar çok hareketliydi ama ipotekli satışların gerilemesiyle ve yüzde 14’lere düşmesiyle birlikte bir yavaşlama söz konusu. Son çeyreğe kadar da hareketli bir yıl geçirdik. Konut kredilerindeki artış ve TOKİ’nin projeleri açıklaması, piyasadaki talebin TOKİ’ye kayması biraz piyasayı yavaşlattı. Durgun bir dönemden geçiyoruz ama orta gelir grubu için Emlak Konut’un bir hazırlığı var. Bir konut atılımının olacağını Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’dan öğrendik. Vatandaşların konutlara ulaşabilmesi için konutlar üretilecek. Konut kredileri kampanyası yapılacak. Burada 0,79, 0,89 ve 0,99 gibi rakamlar konuşuluyor. Yeni yılda açıklanacak bunlar. Emlak Konut’un bu hamlesiyle birlikte konut kredilerinde bu oranlar belirlenirse sektöre çok hareket getireceğini düşünüyorum. Yeni konut üretiminin çok hızlanacağını ön görüyoruz. Arz talep dengesinin bozulması fiyatlara olumsuz yansıyor. Bizim de buna ihtiyacımız var. Her yıl 800 bin konuta ihtiyacımız var.

Erdal Çelebi

BEMO Başkanı

2022 yılı bilindiği üzere faizlerin yüksek olması, maliyetlerin artması nedeniyle kısmen de olsa konutlarda bir durağanlık yaşadı. Tabi yatırım olarak öngörülen tarla, arazi, bağ, bahçe tiplerinde de ciddi bir artış oldu. Önemli olan Türkiye’deki hacim. Gayrimenkulün de bu bağlamda menkul tarafında ezilmenin ciddi üzerine çıkmasıydı. Her ne kadar menkule yatırım yapan bir kesim olsa da yine en güvenli limanı gayrimenkul olarak gören bir kesim 2022 yılında da yatırımlarına devam etti. Önümüzdeki dönem, 2023 yılı bizim için çok heyecanlı bir dönem. 2023 yılı ülkemiz için hayırlı olsun. Sektörümüz açısından da hayırlı bir yıl olması temennisi içerisindeyiz. İnşallah fiyatların sabitlenmesi, imalatların belli bir seviyede kalabilmesiyle birlikte gayrimenkul ve menkul yatırımcısının yüzünü güldürecektir. Sektörümüze de ticaret hacminin artacağı bir yıl olacağını tahmin ediyoruz. ediyoruz.

Batuhan Güler

PS Platform

Bizim için 2022 yılı genel olarak yatay seyirde geçti. Fakat PS Platform olarak yeni kurulan bir şirket olmamıza rağmen 2022 yılını beklediğimizin üstünde bir performans sergileyerek geçirdik. 2023 yılında da var olan iş hacmimizi daha da arttırarak yolumuza emin adımlarla devam etmeyi hedefliyoruz. Sektörde yaşanan sorunlardan her firma gibi biz de etkilendik.

Şeref Demir

Akyükselen İnşaat YK. BŞK. YRD.

2021 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren 5 çeyrek üst üste daralan inşaat sektörü en fazla daralan endeks konumuna gelmiş durumda. Öngörülemez ve kronikleşen maliyet artışları, konut kredisine ulaşımda yaşanan sıkıntılar, daha da önemlisi konut maliyetinin % 50’sini oluşturan kıt ve çok pahalı olan arsa teminindeki sıkıntılarla dolu bir yılı sektör geride bıraktı. Bütün bu etken faktörler arzda kayda değer azalmaya sebep olmuştur. Kira fiyatlarının astronomik artışı toplumda huzursuzluğa neden olmuştur. Barınma gibi zaruri bir ihtiyacın karşılanması ve 250 sektörü tetikleyen, istihdam oluşturan inşaat sektörünün yeniden ivme kazanması için kamunun sosyal konut projelerinin ardından, orta gelirlinin konut sahibi olması için büyük bir kampanya başlatmıştır. Vatandaşın konut sahibi olması için yapılan bunca olumlu çalışma aynı zamanda sektörün içinde bulunduğu sıkıntılı durumu gözler önüne sermektedir. Kamu desteği olmadan özel sektörün kendi dinamikleri ile konut sorununu çözmesinin mümkün olmadığı sonucuna varılmaktadır. 85 milyon nüfusa ulaşmış ülkenin yıllık konut ihtiyacı 1 milyon civarında. Dolayısıyla bu orandaki konut ihtiyacını kamunun sübvanse ederek karşılaması uzun vadede mümkün değildir. Çözüm özel sektörün dinamikleri ile sürdürülebilir üretim imkanları sağlayarak ancak mümkündür. Bunu sağlamanın ilk basamağı arsaya ulaşımın kolay ve ucuz olması ile mümkündür. Talebi karşılayacak miktarda tarıma elverişli olmayan alanları spekülasyonlara mahal vermeyecek sistemlerle imara açmak gerekiyor. Aksi taktirde birinci sınıf tarım arazileri kaçak yapılarla dolduktan sonra ve imar barışı, afları ile birlikte belediye hizmetleri verilerek bireyler yasal olmayan yollara itilecektir. Önümüzdeki süreçte kamunun sosyal konut ve orta gelirliye sağlanan konut edinme imkanları ile sektörün ivme kazanması bekleniyor. Bu süre zarfında sürdürülebilir yapılaşma imkanlarının kalıcı olacak şekilde tesis edilmesi, birinci derece deprem kuşağında yaşayan ve nüfusun büyük çoğunluğunu teşkil eden bölgelerdeki riskli yapıların dönüşümü için hayati öneme sahiptir.

Meral Türkeş

BEMO YK üyesi

2022 yılı ülkemizin enflasyonla sınandığı bir yıl oldu. Uzun vadede hem ülkemiz hem de insanlarımız için kötü oldu. İnsanlar stok yapıyor, stok enflasyonu tetikliyor. Bu enflasyon kira artışlarına neden oluyor. Ev fiyatlarının artışı da bu süreci izliyor. Kiracılar ve ev sahipleri arasında mücadeleli bir 2022’yi geride bıraktık. Bazı ev sahipleri de konutlardan elde ettikleri gelirle geçimini sağlıyor. Sabit gelirli kiracılar ise fiyatların artmamasını istiyor. Bu durum doğal olarak satışlara da yansıyor. Birçok ev sahibi konutlarını satılığa çıkardı. Burada ise mal sahipleri tahmininden fazla fiyatları istiyorlar. Tabi bu fiyatların yükselmesi de piyasayı durgunlaştırdı. 2023 yılında emlak sektörünü güzel şeyler bekliyor. Her bütçeye göre krediler hazırlanıyor. Böyle bir uygulama da şart, insanlar gelecek kaygısıyla hareket etmek istemiyorlar. Başka yatırım araçlarında altında veya dolarda duruyorlar. Yine de 2022 yılına bakıldığında yine en çok kazandıranın gayrimenkul olduğunu gördük. Yatırım aracı olarak, alış ve satışlarda yine gayrimenkulün tercih edilmesini öneriyoruz.

Çetin Ablak

Değer Gayrimenkul Kurucusu

ve TÜGEM YK Üyesi

“BEMO olarak mesleğimizi daha iyi yere getirebilmek ve daha değerli hale getirmek için eğitim odaklı çok yoğun bir yıl geçirdik. 2023 yılında da çokça çalışacağız. Sonuçta şartlar ortada, pandemiden her sektör etkilendi. Maliyetler çok arttı ama biz genel olarak çok kötü bir yıl geçirmedik. Geçirdiysek de biraz kendimizi de eleştirmeliyiz. Meslektaşlarımızın hatalarının da bunda payı var. İnşaat firmaları işlerine geldiği zaman satışçısını koyuyor emlakçı girmesin diyor. Piyasalar sıkıntıya girdiğinde ise bizlerle kol kola giriyorlar. Bizim yaptığımız iş karşımıza bir anne oturduğunda, çocuğunun geleceği için vereceği karara aracılık ediyoruz. Biz mal satmıyoruz. Biz alıcı ve satıcının arasında aracılık ediyoruz. Çok hassas bir noktadayız. Bizim yaptığımız iş insanların geleceğini belirlediği için ben tüm meslektaşlarımızı daha hassas olmaya davet ediyorum.

Sevim Yılmaz

Realty World Broker

2022 yılı emlak sektörü açısından biraz durgun geçti. Her sektör gibi bizim sektör de ekonomideki dalgalanmalardan etkilendi. 2023 yılından ise beklentimiz biraz daha fazla. Kredi faiz oranlarının bir nebze düşmesinin sektörü çok hareketlendireceğini düşünüyorum. Hem inşaat sektörü hem de ev sahibi olmak isteyenler hayırlı haberler inşallah gelecektir.

Burak Melik Karaman

BEMO Yönetim Kurulu Üyesi

2022 yılı özellikle konut satışında çok hızlıydı Son çeyreğe kadar bu hızlılığını korurken maliyetlerin artmasıyla beraber inşaat maliyetlerinin de artması ve bunu takip eden ev fiyatlarının yükselmesine rağmen insanlar fiyatları fırsat olarak görüp yatırım yapmaktan vazgeçmedi. Son iki ayda bir durgunluk yaşadık. 2023 yılında, yaşanan bu durgunluğun devam etmeyeceğini düşünüyoruz. TOKİ’nin yaptığı konut kampanyaları ve inşaat sektöründeki maliyetlerin düşmeyeceğini göz önüne alırsak fiyatlarda herhangi bir düşme beklemiyoruz, fakat satışların artacağı inancındayız.

Eda Gönül Üretir

Emlak Odası Kadın

Kolları Başkanı

2022 yılının emlak sektörü açısından çok iyi geçtiği söylenemez. Faiz oranları çok etkiledi bizleri. İnşaat maliyetleri ve enflasyon yine bizleri çok etkiledi. 2023 yılında faiz oranlarının düşmesini bekliyoruz. Müşterilerimizin çoğu konut kredisiyle bir mülk sahibi olabiliyor. Faiz oranlarındaki artış müşteri kapasitemizi düşürdü.

Özkan Aydemir

Realtywold ve Elfi

Gayrimenkul Brokerı

2022 önceki yıllara göre yüzde 1e yakın bir artışla geçti. Türkiye genelinde 1milyon 200 bin konut satışı gerçekleşti. Bursa’da ise 42 bin civarında konut satıldı. Beklentilerin üzerinde bir satış grafiği vardı. 2023’ten de beklentilerimiz aynı hızın devam edeceği. Çünkü Türkiye’de yıllık 1 milyona yakın kiralık ve satış arzı oluyor. Bu da sektörü canlı tutacaktır. 2023 yılının ilk çeyreğinden itibaren konut satışında hareketlilik bekliyoruz.

Cem KALELİ

Numan Kaleli AŞ YKB

Yapı malzemeleri satışı alanında 50 yılı geride bırakan firmamız 2022 yılı içerisinde Eskişehir ve İstanbul - Pendik şubelerini devreye alarak hizmet alanını genişletmiştir. 2023 yılı ilk çeyreğinde Çanakkale bölgesindeki mağazamızı da devreye alarak hemen akabinde de hedefleri­miz içerisinde yer alan diğer iller için hız kesme­den yatırımlarımıza devam etmeyi planlıyoruz.

Muhammet ADİLOĞLU

Adiloğlu Grup YKB

Geride bıraktığımız bu yılı pandemi sonrası toparlanma yılı olarak değerlendirebiliriz. 2021 yılı son çeyreğinden başlayarak geçtiğimiz yıl da devam eden ham madde fiyatlarındaki astronomik artış hareketli bir yıl geçirmemize neden oldu.

Alışveriş anlamında bereketli bir yıl oldu. Fakat alım gücünde düşüş ve bütçelerde küçülmeler yaşandı. Türkiye Yüzyılı olarak ilan edilen yeni yüzyılın ilk yılında yaşadığımız tüm olumsuzlukları unutacağımız, bir bereketin olacağı kanaatindeyim. Ham madde fiyatlarındaki artışın durağan olacağı ve buna bağlı olarak alım gücünün hızla iyileşeceği bir 2023 geçireceğimizi düşünüyorum.

Nedim Yılmaz

3D Maket YKB

2022 yılı imalatta yaşanan fiyat artışları ve bunun konut fiyatlarına yansımasıyla birlikte sancılı geçti. 2023 yılına girerken açıklanan konut kampanyasıyla olumsuz havanın dağılacağını ve sektöre ivme geleceğini düşünüyorum. 3d maket olarak 2022 yılında daha çok ihracat ve tarihi eser ağırlıklı çalıştığımız için verimli bir yıl geçirdik. 2023 yılı için de şimdiden siparişlerimizin büyük bir kısmını doldurduk diyebilirim.

Selçuk EREN

E.C.S. Cam YK Başkanı

Sektörümüz ve firmamız açısından 2022 yılı çok verimli geçti. Yüzde 40’lık bir ciro artışıyla yılı tamamladık. 2022 cam sektörünün de ihracat rekoru kırdığı bir yıl oldu. 2023 yılında da aynı seyrin devam etmesini ümit ediyoruz. Yeni yılda da 2 mW’lik GES projemizi hayata geçirmeyi hedefliyoruz.

Cemal TUNA

Tuna Boya YKB

2022 yılı başında piyasalarda yakaladığımız pozitif hava Rusya – Ukrayna savaşı, tüm dünyadaki dengeleri değiştirdi. Artan maliyetlerin yanında bir anda başlayan enflasyon her sektörü olduğu gibi inşaat sektörünü etkiledi. Üretim ekonomisine hazırlanan ülkemizin 2023 yılına daha iyi planlarla girmesi gerekmektedir. Ekonomik sıkıntılara rağmen 2023 yılında da ihracat, üretim ve istihdam odaklı çalışmalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz. 2023 yılının tüm dünyaya ve ülkemize hayırlar getirmesini diliyorum.

İbrahim DOĞRU

Doğru Lift Gen. Md.

Bizleri her yanıyla zorlayan 2022 yılında pandemi ve sonrasındaki süreçlerde piyasa dengesizliklerine neden oldu. Ham madde fiyatlarındaki astronomik artış nedeniyle hareketli bir süreçten geçtik. 2023’ün ilk çeyreğinin inşaat sektörü için iyi geçeceği inancındayım. Asansör üreticisi olarak bu süreçten biz de nasibimiz fazlasıyla aldık. Her yeni yılın, yeni umutlar demek olduğunu biliyoruz. Önümüzdeki yıl için koyduğumuz hedefler için çalışmalarımız devam ediyor. Bu dalgalı ve zor süreci her zaman altını çizdiğimiz gibi yerli ve milli üretimle ancak atlatabiliriz.

Gökhan YAVUZ

Endogaz Gen. Md.

2022 yılında küresel anlamda yaşanan dalgalanma ülkemizi de etkiledi. Bununla birlikte inşaat sektöründe de ciddi daralmalar yaşandı. Artan maliyetler ve eleman sıkıntıları da buna eklenince 2022 yılı genel anlamda zorlayıcı bir yıl oldu. 2023 yılından beklentimiz piyasalarda oluşacak ekonomik rahatlama ile iş dünyasının önünü görmesidir.

Macit İlker

Kıvam Grup Yont. Kur. Bşk.

Bursa ve genel itibariyle inşaat sektörü 2022 yılına güzel bir başlangıç yaparak girdi. Ne yazık ki bu başlangıç sekteye uğradı. Yıl içinde girdi maliyetleri arttı bu da sektörde bir durağanlığa sebebiyet verdi. Konut üretiminde ve satışında düşüşler yaşandı. Bizim gibi öz sermayesiyle büyüyen firmalara da bu durağanlık yansıdı. 2022’de inşaat sektörünü etkileyen başka bir olay ise Rusya- Ukrayna savaşı, hem ülkemizin iş insanlarını hem de tüm dünyayı etkiledi. Bunları geride bıraktık artık 2023 yılının daha iyi geçeceği inancındayım. Devletimizin açıkladığı konut kredileriyle sektörün konut üretimi ve satışı açısından canlanacağı kanaatindeyim. Yeni yılın hem bize hem de sektördeki paydaşlarımıza bereket getirmesini diliyorum.