24.02.2015, 18:39 4901
Bursa’da Yer-Yapı-Deprem İlişkisi / Güney Marmara’da Depremler Neden Oluyor?
Marmara Denizi kuzey ile güneyden gelen burkucu yer güçleri arasında ezilerek KD-GB doğrultusunda büzülerek kapanacak, sonra güneyde Edremit Körfezi, Manyas, Ulubat, Gemlik Körfezi, İznik ile Sapanca Gölleri, Düzce, Akçakoca, Karasu ile birleşerek yeni bir deniz oluşacaktır.
İşte şimdi Güney Marmara ile bu süreç içinde yamularak büzülmekte, gelecekte alacağı biçime bürünmektedir. Bu işlemi de oluşturan depremlerdir.
Yaklaşık 15 milyon yıl önce, bu olaylar başlamadan, Adana, Ulukışla, Tuzgölü, Cihanbeyli, Sivrihisar, Eskişehir, Bozüyük, Bursa, Mudanya İmralı üzerinden Marmara Ereğlisi, Çorlu, Lüleburgaz, Edirne’ye uzanan Trakya-Eskişehir ana kırığı, bugün için orta etkin-suskun yaşlı bir kırıktır.
Arada bir kükrer, ancak 3,5 milyonluk KAK göreceli olarak gençtir; sık sık gerginliğini boşaltır.
Dört kolu olan KAK’ın en güney kolu; Akyazı, Geyve, Göksu çayı, Yenişehir üzerinden Bursa, Ulubat ile Manyas gölü güneyi, Gönen, Ayvacık üzerinden Ege denizi ile Kuzey Midilli’ye kavuşur.
İznik-Gemlik kolu ise; Akyazı, Geyve, İznik gölü güneyi, Gemlik, Mudanya, Bandırma, Biga, Çan, Bayramiç, Ezine üzerinden Bozcaada güneyinden Ege denizine kavuşur.
Gölcük-Bozburun kolu ise; Gölcük, Yalova, Çınarcık, Esenköy, Bozburun, İmralı Kuzeyinden Kapıdağını Bandırma-Erdek arasında bölerek Ezine’ye kavuşur. İşte Güney Marmara kentlerini etkileyecek depremler bu kırık kuşakları boyunca oluşacaktır.
Deprem Büyüklükleri
Bursa’da 6,7>M>4,2 arasına ortalama yılda 3 tane deprem olmaktadır. Bursa’da karşılaşılan en olağan deprem M=4,6 olup her 1,5 yılda bir oluşmaktadır. Son yüz yılda Bursa ilinde olan en büyük depremler 4 tane 6,1, 5 tane 6,4, 1 tane 6,6 büyüklüğündedir. Bursa’da yaklaşık bir demirtaş(betonarme) yapının yaşı olan 100 yıl içinde 6,5 büyüklüğünde bir deprem olma olasılığı %83 ‘dür.
Depremlerin Yıkım Güçleri
D.Ö. 19 ile D.S. 1900 yılları arasında Bursa ilinde yıkıcı deprem sayısı 37 tanedir. Bunlardan 1’i Io=10 yıkım gücünde, 7’si Io= 9, 11’i Io=8, 6’sı Io=7, 10’u Io=6, 2’si Io=5 yıkım gücündedir.
Geçmişte büyük depremler, Bursa (1855, Io=10), İznik (29,358,715,1064. Io=9), M. Kemalpaşa (1851, 1855 Io=7-8) olmuştur.
Bursa ilinin ortalama deprem yıkım gücü VI iken, simgesel büyük depremler için Io=VIII ile IX, en büyük ise X’dur.
Yıkıcı depremlerin büyüklük karşılığı M=6,7’dir. 1855 (M= 6,7, Io=10) yılından beri Bursa’da çok büyük deprem olmamıştır. Türkiye’de her üç kuşaktan birinin çok büyük bir deprem gördüğü unutulmazsa, Bursa’da deprem gecikmiştir denilebilir. İçinde bulunduğumuz yüzyılda Bursa’da beklenen büyük depremin olması şaşırtıcı olmaz.
Geçmiş Dönem Deprem Etkinliği
Güney Marmara bölgesinde yerleşim alanlarında yıkıcı geçmiş depremler olmuştur. Bu depremler Soysal ile diğerleri (1981)’ce derlenmiştir. Göz önüne alınan depremler (DÖ 2100 - DS 1900) arasını kapsar.
Bursa ile dolayında yıkımları en büyük olan 20 deprem şunlardır.
1417 (VII) 1855 (IX) 1860 (VII)
1871 (VI) 1884 (VI) 1674 (VII)
1855 (X) 1862 (VI) 1872 (VI)
1887 (VI) 1851 (VII) 1855 (VI)
1863 (XI) 1876 (VI) 1897 (V)
1851 (VII) 1858 (VI) 1866 (VI)
1881 (V) 1899 (VI)
Kuzey Anadolu Kırığında Yürüme
KAK’ın(Kuzey Anadolu Kırığı) yaşı: 3,5 milyon yıl. Bu sürede sağ atımlı ötelenme: Kocaeli-İstanbul-Tekirdağ çizgisinde 78-85 km, Gemlik koyunda 7-8 km, Sakarya Çukurunda-İznik kolu yaklaşık 25 km, KAK’ın en güney kolu olan Bursa düzünde 11-12 km.
Kuzey Anadolu Kırığının Hangi Kolu Devingen
Anadolu’nun batıya kaçışının
–%78’i Kuzey Marmara Kolunca, İstanbul-Tekirdağ, Gölcük-Yalova- Bozburun arasında,
–%9’u İznik-Gemlik kolunca,
–%13’ü Bursa en güney kolunca karşılanır.
KAK’ın Gemlik Kolu, Bursa Koluna göre dingindir. Gemlik İle Bursa kollarının bölük bölük olması yer gerginliğinin göreceli küçük depremler boşalmasına neden olmaktadır. Bursa düzünün oynak, yamaçlarının duraysız olması ile yapı niteliği yıkımı arttırır.
KAK’ın Üretebileceği Deprem Büyüklükleri
•Kuzey Marmara Kolu: M = 6,3-7,5
•Çınarcık-Yalova-Gölcük Kolu:
M = 6,3-7,5 ( sık 100-250 yılda bir)
•Orta Marmara-İznik-Gemlik Kolu:
M = 6,0 -7,0 (seyrek 250-500 yılda bir)
•Güney Marmara – Bursa Kolu:
M = 5,7 – 6,9 (orta sık)
•Yenice-Gönen-Manyas Uzantısı:
M=6,0 – 7,5 (sık)
Yapı Temelinde Yer Oynaklığı
Güney Marmara’da deprem çekincesi en yüksek olan yerler sırası ile İznik, Bandırma-Gönen, Gemlik, Bursa, Manyas, Pamukova, Yenişehir, İnegöl, Gürsu-Kestel düzlükleridir. Bu yerlerde beklenen yer ivmeleri ao=0,3-0,8 g dolayındadır. Yeraltı suyunun sığ olduğu, ayrıca genç tortulların kalın olduğu düzlerde yerin salınım dönemi T=2-3 saniyeye, sarsıntıyı büyütme değeri ise 1,5-4’e çıkmaktadır. O nedenle düzlerde çok katlı yapılaşma kesinlikle yapılmamalıdır.
Yapı Niteliği
Güney Marmara kentlerinde yapıların %70’i kaçak, %90’ı konut, %10’u sanayi, %91’i 1975 deprem yönetmeliğine göre yapılmış %61’inde donatı paslanması sorunu var, hazır donguç(beton) kullanılma oranı ortalama %15, ortalama donguç yuvak (beton silindir) basınç dayanımları 18±MP’a, küp dayanımları 7,5±5N/mm2 , buna karşılık gelen donguç (beton) türü BS 12±5 dir. Oysa olması gereken BS20’nin bile güvenliği %54’dür.
Donatı demirleri süre içinde A1’den A3’e gelişirken, 1/3’ü ölçüt dışıdır. Paslanmayı en aza indirmek için donguç(beton) niteliği en az BS25 olmalıdır. Güney Marmara kentlerinde betonarme/tuğla yapı türü, 1954 yılında %6 / 38 iken, 1975’de %45, %41, 1998’de %93 %7’ye değişmiştir. Yapılarda inşaat mühendisi kullanım oran ı%8, jeofizik mühendisi kullanım oranı %0,1’dir. Depremden sorumlu tek mühendislik kolu olan jeofiziğin bugünde Bursa’da akıl almaz biçimde dışlanmış olması, bilim dışı olup umarım bedeli ağır olmaz.
Bursa’da tüm yapılar M=7,2 büyüklüğünde bir depremden yıkılmayacak biçimde tasarlanmalıdır.
Bursa’da deprem yapabilecek kırıklar ise; Ulubat-Bursa ( Doğu- Batı ) ile Eskişehir Mudanya-Trakya( K 40° B ) kırıklarıdır.
Bursa’da kısa sürede deprem olacağını gösteren herhangi bir jeofizik kanıt yoktur.
İşte şimdi Güney Marmara ile bu süreç içinde yamularak büzülmekte, gelecekte alacağı biçime bürünmektedir. Bu işlemi de oluşturan depremlerdir.
Yaklaşık 15 milyon yıl önce, bu olaylar başlamadan, Adana, Ulukışla, Tuzgölü, Cihanbeyli, Sivrihisar, Eskişehir, Bozüyük, Bursa, Mudanya İmralı üzerinden Marmara Ereğlisi, Çorlu, Lüleburgaz, Edirne’ye uzanan Trakya-Eskişehir ana kırığı, bugün için orta etkin-suskun yaşlı bir kırıktır.
Arada bir kükrer, ancak 3,5 milyonluk KAK göreceli olarak gençtir; sık sık gerginliğini boşaltır.
Dört kolu olan KAK’ın en güney kolu; Akyazı, Geyve, Göksu çayı, Yenişehir üzerinden Bursa, Ulubat ile Manyas gölü güneyi, Gönen, Ayvacık üzerinden Ege denizi ile Kuzey Midilli’ye kavuşur.
İznik-Gemlik kolu ise; Akyazı, Geyve, İznik gölü güneyi, Gemlik, Mudanya, Bandırma, Biga, Çan, Bayramiç, Ezine üzerinden Bozcaada güneyinden Ege denizine kavuşur.
Gölcük-Bozburun kolu ise; Gölcük, Yalova, Çınarcık, Esenköy, Bozburun, İmralı Kuzeyinden Kapıdağını Bandırma-Erdek arasında bölerek Ezine’ye kavuşur. İşte Güney Marmara kentlerini etkileyecek depremler bu kırık kuşakları boyunca oluşacaktır.
Deprem Büyüklükleri
Bursa’da 6,7>M>4,2 arasına ortalama yılda 3 tane deprem olmaktadır. Bursa’da karşılaşılan en olağan deprem M=4,6 olup her 1,5 yılda bir oluşmaktadır. Son yüz yılda Bursa ilinde olan en büyük depremler 4 tane 6,1, 5 tane 6,4, 1 tane 6,6 büyüklüğündedir. Bursa’da yaklaşık bir demirtaş(betonarme) yapının yaşı olan 100 yıl içinde 6,5 büyüklüğünde bir deprem olma olasılığı %83 ‘dür.
Depremlerin Yıkım Güçleri
D.Ö. 19 ile D.S. 1900 yılları arasında Bursa ilinde yıkıcı deprem sayısı 37 tanedir. Bunlardan 1’i Io=10 yıkım gücünde, 7’si Io= 9, 11’i Io=8, 6’sı Io=7, 10’u Io=6, 2’si Io=5 yıkım gücündedir.
Geçmişte büyük depremler, Bursa (1855, Io=10), İznik (29,358,715,1064. Io=9), M. Kemalpaşa (1851, 1855 Io=7-8) olmuştur.
Bursa ilinin ortalama deprem yıkım gücü VI iken, simgesel büyük depremler için Io=VIII ile IX, en büyük ise X’dur.
Yıkıcı depremlerin büyüklük karşılığı M=6,7’dir. 1855 (M= 6,7, Io=10) yılından beri Bursa’da çok büyük deprem olmamıştır. Türkiye’de her üç kuşaktan birinin çok büyük bir deprem gördüğü unutulmazsa, Bursa’da deprem gecikmiştir denilebilir. İçinde bulunduğumuz yüzyılda Bursa’da beklenen büyük depremin olması şaşırtıcı olmaz.
Geçmiş Dönem Deprem Etkinliği
Güney Marmara bölgesinde yerleşim alanlarında yıkıcı geçmiş depremler olmuştur. Bu depremler Soysal ile diğerleri (1981)’ce derlenmiştir. Göz önüne alınan depremler (DÖ 2100 - DS 1900) arasını kapsar.
Bursa ile dolayında yıkımları en büyük olan 20 deprem şunlardır.
1417 (VII) 1855 (IX) 1860 (VII)
1871 (VI) 1884 (VI) 1674 (VII)
1855 (X) 1862 (VI) 1872 (VI)
1887 (VI) 1851 (VII) 1855 (VI)
1863 (XI) 1876 (VI) 1897 (V)
1851 (VII) 1858 (VI) 1866 (VI)
1881 (V) 1899 (VI)
Kuzey Anadolu Kırığında Yürüme
KAK’ın(Kuzey Anadolu Kırığı) yaşı: 3,5 milyon yıl. Bu sürede sağ atımlı ötelenme: Kocaeli-İstanbul-Tekirdağ çizgisinde 78-85 km, Gemlik koyunda 7-8 km, Sakarya Çukurunda-İznik kolu yaklaşık 25 km, KAK’ın en güney kolu olan Bursa düzünde 11-12 km.
Kuzey Anadolu Kırığının Hangi Kolu Devingen
Anadolu’nun batıya kaçışının
–%78’i Kuzey Marmara Kolunca, İstanbul-Tekirdağ, Gölcük-Yalova- Bozburun arasında,
–%9’u İznik-Gemlik kolunca,
–%13’ü Bursa en güney kolunca karşılanır.
KAK’ın Gemlik Kolu, Bursa Koluna göre dingindir. Gemlik İle Bursa kollarının bölük bölük olması yer gerginliğinin göreceli küçük depremler boşalmasına neden olmaktadır. Bursa düzünün oynak, yamaçlarının duraysız olması ile yapı niteliği yıkımı arttırır.
KAK’ın Üretebileceği Deprem Büyüklükleri
•Kuzey Marmara Kolu: M = 6,3-7,5
•Çınarcık-Yalova-Gölcük Kolu:
M = 6,3-7,5 ( sık 100-250 yılda bir)
•Orta Marmara-İznik-Gemlik Kolu:
M = 6,0 -7,0 (seyrek 250-500 yılda bir)
•Güney Marmara – Bursa Kolu:
M = 5,7 – 6,9 (orta sık)
•Yenice-Gönen-Manyas Uzantısı:
M=6,0 – 7,5 (sık)
Yapı Temelinde Yer Oynaklığı
Güney Marmara’da deprem çekincesi en yüksek olan yerler sırası ile İznik, Bandırma-Gönen, Gemlik, Bursa, Manyas, Pamukova, Yenişehir, İnegöl, Gürsu-Kestel düzlükleridir. Bu yerlerde beklenen yer ivmeleri ao=0,3-0,8 g dolayındadır. Yeraltı suyunun sığ olduğu, ayrıca genç tortulların kalın olduğu düzlerde yerin salınım dönemi T=2-3 saniyeye, sarsıntıyı büyütme değeri ise 1,5-4’e çıkmaktadır. O nedenle düzlerde çok katlı yapılaşma kesinlikle yapılmamalıdır.
Yapı Niteliği
Güney Marmara kentlerinde yapıların %70’i kaçak, %90’ı konut, %10’u sanayi, %91’i 1975 deprem yönetmeliğine göre yapılmış %61’inde donatı paslanması sorunu var, hazır donguç(beton) kullanılma oranı ortalama %15, ortalama donguç yuvak (beton silindir) basınç dayanımları 18±MP’a, küp dayanımları 7,5±5N/mm2 , buna karşılık gelen donguç (beton) türü BS 12±5 dir. Oysa olması gereken BS20’nin bile güvenliği %54’dür.
Donatı demirleri süre içinde A1’den A3’e gelişirken, 1/3’ü ölçüt dışıdır. Paslanmayı en aza indirmek için donguç(beton) niteliği en az BS25 olmalıdır. Güney Marmara kentlerinde betonarme/tuğla yapı türü, 1954 yılında %6 / 38 iken, 1975’de %45, %41, 1998’de %93 %7’ye değişmiştir. Yapılarda inşaat mühendisi kullanım oran ı%8, jeofizik mühendisi kullanım oranı %0,1’dir. Depremden sorumlu tek mühendislik kolu olan jeofiziğin bugünde Bursa’da akıl almaz biçimde dışlanmış olması, bilim dışı olup umarım bedeli ağır olmaz.
Bursa’da tüm yapılar M=7,2 büyüklüğünde bir depremden yıkılmayacak biçimde tasarlanmalıdır.
Bursa’da deprem yapabilecek kırıklar ise; Ulubat-Bursa ( Doğu- Batı ) ile Eskişehir Mudanya-Trakya( K 40° B ) kırıklarıdır.
Bursa’da kısa sürede deprem olacağını gösteren herhangi bir jeofizik kanıt yoktur.
-
-
-
Yorum yapabilmek için lütfen üye girişi yapınız!
11°
kapalı
