Sektörün çatı kuruluşlarının başkan ve temsilcilerinin bir araya geldiği Sektörel Buluşma’da geçtiğimiz yılın izleri ve sorunları ele alınırken 2023 yılı umut ve projeleri tüm paydaşlarca masaya yatırıldı. İşte inşaat, mimari, emlak, şehir imar ve planlarında söz sahibi kuruluşların görüşleri…
RÖPORTAJ: Dilek ATLI
(İMO)Bursa Şubesi Yönetim Kurulu
Başkanı Ülkü Küçükkayalar:
2022 yılında sektör açısından daraldık. Buna ek olarak yanlış eğitim politikaları ve plansızlıkları sonucunda meslektaşlarımızın sektöre katılımının yığıldığı bir sene yaşadık. Bu çoğalan meslektaş sarmalında tek tutunduğumuz dal dayanışma oldu. Sektörümüze adım atmış genç meslektaşlarımıza meslek eğitimleri vererek destek olduk. Sektörün paydaşlarıyla sorunlarımızı paylaştık. Yerel yönetimlerle ve diğer STK topluluklarıyla iyi ilişkiler kurduk.
2023, çok kıymetli bir yıl. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılı. İMO adına 2023’te sektör paydaşlarımızla, yerel yönetimlerle, meslek odalarımızın tamamıyla ve ilgili STK’larla dayanışma ve işbirliği içinde olacağız. Üyelerimizin üretkenliğini artırmak ve yeni mezunların iş gücüne katılımını sağlamak üzere atılımda bulunacağız. Kamudaki istihdamı artırmak üzere de girişimlerde bulunurken özel sektörde çalışan meslektaşlarımızın emeklerin karşılığını hakkıyla alabilmeleri için kampanyalar yürüteceğiz. Kentsel dönüşüm projelerinin ortak akılla çözülmesi için ayrıca çabada bulunacağız.
Yönetim Kurulu Başkanı Şirin
Rodoplu Şimşek:
2022 yıl zor bir yıldı. Mesleki olarak baktığımızda daralan bir sektör olduk. Buna rağmen meslektaş sayısı çoğaldı. Bu bakımdan meslek açısından zorlandığımız bir yıl oldu. İş azalmaları, işsizlik artışı, yeni mezunların sektöre katılamaması sorunlarının yanı sıra artan lisans kontenjanları nedeniyle fazla nitelikli olmayan meslektaşlarımızla birlikte haksız rekabet ortamı oluştu. Bunun yanında bürokraside yaşadığımız sorunlar da vardı. Tabii bu süreçte işbirliklerimizi sektör paydaşları ve temsilcileriyle yürüttük. Dayanışmaya çalıştık. Üretmeye çalıştık.
Sadece meslek odası olarak değil, toplumsal olarak da sorumluluklarımız var. Bursa, çirkin kent görünümüne büründü. Bu bağlamda, bugüne kadar işaret ettiğimiz sıkıntılar, artık tüm Bursalıların fark ettiği sıkıntılar haline geldi. Çarpık kentleşme, kaçak yapılaşma ve uygunsuz projelerin son bulduğu bir 2023 yılı umuyorum kentimiz adına. Bursa’nın menfaati doğrultusunda ortak akılla verilen kent kararları beklentisindeyim. Ekonomik belirsizliğin son bulduğu ve istihdamın iyileştirildiği bir yıl olması için istikrar diliyorum. Nitelikli iş gücü yetiştirmek üzere oluşturulan bir eğitim sistemini 2023’ten bekliyorum.
Yönetim Kurulu Başkanı
Ali Gözütok:
2022 yılı, birçok zorluk içinde olumlu işler üretmeye çalışarak geçti. Hem mesleğimiz için, hem de kentimiz için değer üretmeye çalıştık. Yapı sektörünün birçok kalemiyle temasta olan bir meslek grubu olarak her yapı malzemesine yapılan zamlardan fazlasıyla etkilendik. Tüm kalemlerin fiyatı artarken mesleki hizmet bazında projeciliğe verilen değer azaldı. Çok fazla mezunumuz var. İç mimarların çoğu işsiz ya da asgari ücretin altında maaşlarla çalışmak durumunda kalıyorlar.
2023’ten umutluyum. Üreten insanlar olarak mesleki üretkenliğimizin olumsuz etkilenmediği, işimize odaklanabildiğimiz bir yıl olsun isterim. Kamuda iç mimar kadrosu yok maalesef. 2023’te Cumhuriyetimizin 100’üncü yaşını kutluyoruz. Ancak halen inşaat sektörü dediğimizde beton konuşuyoruz. Umarım bir gün konfor, estetik, tasarım da konuşabiliriz.
(YDBD) Bursa Şubesi Yönetim
Kurulu Üyesi Fatih Özçınar:
Yapı denetim firmaları olarak 2022 yılını olağan geçirdik. İş hacmi yüksek olan inşaat sektörü ekonomik daralma ile birlikte sahada azalan bir sektör oldu. Dolayısıyla ruhsatlandırma süreçlerinde düşüş yaşandı. Öngörüm bu düşüşün 2023 yılında da süreceği doğrultusunda. Malzeme ve işçilik kaynaklı maliyet artışı, sahaya sürülen arzın talep görmemesi ve fiyatlara yansıyanlar, inşaat sektörünü etkiliyor. 2022 yılında yapı denetimlere atanan iş sayısında bu nedenlerle düşüş oldu.
2022 yılında başlattığımız çalışmaları, 2023 yılında paydaşlarımızdan destek alarak tamamlamak istiyoruz. Proje kontrollerimizi tamamlamayı ve denetimlerde gerekli güncellemeleri gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Sahada yapılan hizmetin artırılmasına yönelik bir çalışma hedefliyoruz. BTSO ile birlikte çalışmalarımızı sürdürmek ve elektronik dağıtım ile yapı denetim sistemimizi geliştirmek de istiyoruz. Ayrıca, 2023’te yeni yapı denetim firmalarının açılmamasını da umut ediyoruz.
Yönetim Kurulu Başkanı
Murat İlkme:
yılı planlama sektörünü de olumsuz etkiledi. Yasa ve yönetmelik değişiklikleri, ekonomik daralma ve artan maliyetler, özel sektörde çalışan arkadaşlarımızda ciddi sıkıntılara neden oldu. Meslek olarak iş alanımızın çeşitliliği çok değil. Kamuda ya da serbest olarak çalışma şansımız var. Kamu istihdamındaki azalma bizi olumsuz etkiledi. Son açıklanan Kamu Personeli Alım Listesinde yıllık 2 bini aşkın mezunun olduğu meslek grubumuzda sektöre yalnızca 16 alım yapılması öngörülüyor. Bütçe kısıtlamaları sebebiyle ihalelerin azalması, yönetmelikte kısıtlayıcı düzenlemelerin artması ve işsizlik oranının artması 2022 yılını zor bir yıl yaptı.
2023 yılından umutluyum. Büyükşehir Belediyesi tarafından 2040 Yılı Çevre Düzeni Planı hazırlıkları devam ediyor. Bir yıldır aktif biçimde planlama sürüyor. Mesleğimiz açısından umut verici. 2040 Yılı Çevre Düzeni Planı’nın istediğimiz düzeyde ve bir an önce onaylanmasını umut ediyorum. Bursa’yı 1990’ların planlarıyla yaşatıyoruz halen. 2040 planının başlatılmasının ardından kentin planlarındaki revizelerin hızlıca gerçekleştirilmesini ümit ediyorum. Kentsel dönüşüm projelerine hız verilmesi, yeni planlama çalışmaları yapılarak kentin ihtiyacı olan arsa arzlarına kavuşulmasını da bekliyorum.
Başkan Yardımcısı
Meral Türkeş:
Bir önceki yıla göre inşaat maliyetleri yüzde 17, malzeme endeksi de yüzde 28 arttı. Ev fiyatları ise yüzde 200-250 arttı. Emlakçıların fiyat artırdığı söylense de biz, müşterilerimizin isteği doğrultusunda fiyat artırıyoruz. Müşterimiz de enflasyonist ortamdan korunmak için bu yolu tercih ediyor. 2022’de bu nedenle kira artışlarına müdahale geldi. Ocak ayında ticari kira artışı ise yüzde 72 olarak belirlendi. Bu da sıkıntılar doğurdu.
2023 yılı bahar ve yaz aylarında kredi oranlarının düşürüleceğini öngörüyorum. Bursa’da bu yıl inşaatların ruhsat alım oranları yüzde 25-27 oranında düştü. Son aylarda Ruslar, Bursa’da Görükle veya diğer ilçelerde satılık, kiralık konutlara eğilim gösteriyorlar. Benim öngörüm, Bursa’da bu eğilim sürerse şehirdeki fiyatların 2023’te daha fazla şişeceği yönünde. Togg ve TEKNOSAB gibi yatırımlar nedeniyle Bursa aşırı talep görecektir. Bunun ön planlaması 2023 itibarıyla yapılmalıdır.
Başkanı Erkan Öncel:
Pandeminin ardından 2022 yılında enflasyon şoku yaşadık. BURSED olarak 2022’de sektördeki paydaşlarımızla sıkça bir araya gelmeye çalıştık. Üreticilere yeni proje alanları yaratmaya çalışıyoruz. Bunun yanında üreticinin ürünün daha iyi pazarlanması ve tüketiciye en iyi koşullarda ulaşmasını sağlamaya çalışıyoruz. En büyük sıkıntımız, şehri yönetenlerle birlikte kentsel dönüşümün yapılması gereken alanların doğru tespit edilmesinde yaşanıyor. Çarpık yapılaşmanın önüne geçilmesi gerekiyor.
2023 yılında sektöre karşı negatif algıyı değiştirmek üzere çalışmalar sürdürüyoruz. Sektörle ilgili STK’ların artmasını umuyorum. Taşınmaz Ticaret Yetki Belgesi’ne kolayca ulaşılmaması gerekiyor. 2023 yılında nitelikli iş gücü için, mesleki sertifika alımını kolay kılmayacak düzenlemelere ihtiyaç var. Ayrıca, tek tip bir sözleşmemiz olmalı. Sosyal medya üzerinden satışların denetim altında tutulmalı. Eksper değerlendirmesi doğrultusunda satışlar yapılacak, bunun bizi neyle karşılaştıracağı konusunda belirsizlik hâkim. Satış komisyon oranlarımızın da iyileştirilmesini umuyorum.
Yönetim Kurulu Başkanı
Mustafa Andıç:
2022 yılı iyi geçmedi. Vatandaşın alım gücü düştü, enflasyon yükseldi, malzeme fiyatlarında artışlar oldu, arazi değerleri arttı. Tüm bu nedenlerle insanlarımız gayrimenkule erişemez oldu. Biz de eskiden 100 birim sermayeye ihtiyaç duyuyorken bugün 500-600 birim sermayeye ihtiyaç duyuyoruz. Finansman koşullarında devlet bankalarında vatandaşlar için düşük faizli konut kredileri oluşturulsa da erişim kolay olmuyor. Sektör, yüzde 50’ye varan bir daralma yaşadı. Bunun yansımaları, sektörde istihdamı da olumsuz etkiledi. İMSİAD olarak 2022’de sektörümüz için mücadeleye devam ettik. Sektördeki paydaşlarımızla ortak açıklamalar yapabildik. Bu, benim için çok değerliydi.
Sürdürülebilir bir ekonomik koşula kavuştuğumuz bir yıl olmasını temenni ediyorum. Planlama konusunda kamunun önde olması gerekiyor. Çarpık yapılaşma, gecekondulaşma gibi sonuçlar plansızlıklar nedeniyle oluştu. İmar planlanması çok uzun sürüyor. Planlamanın kısa sürede yapılacağı bir düzenlemeye ihtiyaç var. KDV indirimi altında KDV zammı yapıldı. Bundan süratle geri dönülmeli. Enflasyon muhasebesinin mutlaka getirilmesini bekliyoruz. Cirolarımız arttı ama karlılık yok. Çalışacak iş gücü bulmakta zorlanıyoruz. Ustalara ihtiyaç var. Meslek okullarında seferberlik olmalı. Ekspertiz raporu satış-devir işlemlerine katılacak, bu konuda önerimiz bir kereye mahsus Değer Barışı uygulamasıdır.
Başkanı Alptekin Şahintürk:
Pandemiden sonra yaşanan ekonomik durgunluğun yansımasını 2022’de ciddi hissettik. Konut yapı sektörü talep açısından 2022 yılında daraldı. Ancak tüm dünyada etkisi hissedilen enerji maliyetlerinin artması, enerjiye ulaşımla ilgili çok ciddi sıkıntılara işaret ediyor. 2022’de enerji maliyetlerinin artması, tüm yapı malzemelerinin fiyatında etken oldu. 2022 ile birlikte enerjinin değerinin daha da artmasıyla sektör paydaşlarımıza kendimizi ifade edebildik. Bu konuda daha çok temasta olmak ve fikir üretmek gerekiyor.
2023 yılı umutların yükseldiği bir yıl olacak. Dünya enerji ile ilgili Yeşil Ekonomi’ye geçiyor. Tüm sektörler gibi bizim sektörümüzü de doğrudan etkileyecek. 2023 yılı bunların konuşulup ilk adımların atıldığı, eğitimlerin verildiği bir yıl olacak. İnşaat ile ilgili tüm disiplinlerin aynı dili konuşması gereken bir yıl olmalı. Hataların azaltıldığı, denetimlerin artığı, dijitalleşmenin hâkim olduğu, kalifiye ara eleman ihtiyacının doğru eğitim planlandığı bir 2023 yılı bekliyorum.
Yönetim Kurulu Başkanı
Başar Bulut:
2022 yılı anormalliklerin yeni normaller olarak kabul edilmesi durumunda kaldığımız bir yıl olarak geçti. 2020-2021 yıllarındaki sıkıntıların ardından yüksek enflasyonlarla karşılaştık. Satanın hep zararda olduğu bir yıldı. İnşaat sektörü lokomotif bir sektördür. İstihdamı geniş bir sektör olduğu için çalışanların ailelerini de düşünecek olursak milyonları etkileyen bir sektördür. İnşaat sektöründeki sıkıntılar bu bakımdan Türkiye’yi sarsan sıkıntılar haline geldi. Arsa fiyatlardaki anormal oynamalar bu sıkışmışlıktan kaynaklanıyor. Ancak anormal fiyatlar altında mühendislik ücretleri nasibini alamıyor. İstihdam sorunları da diğer taraftan kendini geçtiğimiz yıl gösterdi.
2023 yılı için sihirli bir kelime kullanmak istiyorum: Öngörülebilirlik. 2023’te öngörülebilirliğin artığı bir yıl olmasını umut ediyorum. Yatırımcının buna ihtiyacı var. Yatırımların olduğu, arzın taleple buluştuğu bir yıl diliyorum. Motivasyonumuzu Cumhuriyetimizin 100. Yılı olması artırıyor. İşsizliğin azaldığı, mühendis ve mimarların itibarının arttığı bir yıl olması ümit ediyorum.
Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı:
Her zamanki gibi 4708 Sayılı Kanun başrolde. Kanuna göre, yapı denetim firmalarının yaptıkları sözleşme bedellerine esas birim fiyatlar yılda 1 kez önceki yılın Aralık ayı (Yİ -ÜFE ) yurt içi üretici fiyat endeksi yıllık değişim oranında belirlenip 1 yıl boyunca de sabit kalıyor. Dolayısıyla 2022 yılında yıl boyunca gelen tüm zamların karşısında ezildik. Yine 2021 yılında Bursa için 101 olan yapı denetim firma sayısı, 2022’de 110’a çıktı ve bu durum bizi malı anlamda oldukça etkiledi. Firmalar ciddi borçlanma ile süreci yönetmek ve ayakta kalma mücadelesi vermek durumunda kaldılar. 2023 yılını umutla beklerken açıklanan YI-UFE rakamları bizi hüsrana uğrattı. Bizim hizmet bedelimiz içinde ödenen taze beton numune ücretleri şimdiden yüzde 300 oranında zamlandı bile. Umuyoruz ilimizdeki yapı denetim firma sayısı sabit kalsın ve böylece doluluk oranımız artsın. Bizler mesleğimizi ekonomik kaygılar içinde sürdürmek istemiyoruz. Teknik bilgi ve donanımımızı sahaya verimli aktarmak istiyoruz. Ama bu şartlar altında buna fırsat kalmıyor ne yazık ki... Yine de 2023 den umutluyuz diyelim.
Başkanı Murat Çakmaker:
2022 yılına Rusya Ukrayna Savaşıyla başladık. Bu gelişme nedeniyle ekonomik açıdan olumsuz etkiler yaşasak da kısa sürede aşabildik. Enflasyonun rekor kırdığı bir 2022 yılı geçirdik. Dövizin yükselişi, enerji maliyetlerinin artması, inşaat sektöründe ciddi oranda maliyet artışlarına sebep olurken konutta metrekare maliyetini rekor seviyelere çıkardı. Dar ve orta gelirli vatandaşlara yönelik konut ve ticari projeler sektörümüz adına sevindirici haberler oldu. Bursa için de kördüğüm haline gelen Emek kentsel dönüşümünde çözüme yaklaşılmış olması sevindirici. 2023 yılı, hayata geçirilecek birçok projeyle sektörümüzde heyecan uyandıran gelişmeler yaşatacak. Kentsel dönüşümün yanı sıra yeni imar alanlarında yatırımlara dönüşeceği bir döneme giriyoruz. Konut sektörünün ipotekli satışlardaki kredi satış oranlarının normalleşeceği bir yıl bekliyoruz. Önümüzde bir seçim süreci var bu sebeple ekonomik açıdan birçok fırsatların oluşacağı bu dönem sektörümüz açısından da fırsata dönüştürmesi gerekiyor yatırımların ertelenmemesi hızlı bir şekilde hayata geçmesi ülkemizin lokomotif ekonomisi olan inşaat sektörü açısından çok önemli buluyorum. 2023 yılı kötü olayların yaşanmadığı ekonomik refahın yükseldiği bir yıl olmasını diliyorum.