Yapıların konfor ve güvenlik alanlarını kapsayan damarları niteliğindeki mekanik tesisat sistemleri, inşaat sektörüne değer katan ve önemi gün geçtikçe artan bir alan.
Isıtma, soğutma, havalandırma, yangın güvenliği ve havuz gibi birçok alanı bünyesinde barındıran mekanik tesisat sistemlerini Bursa Mühendis ve Mimar İş İnsanları Derneği’nin (BUMİAD) sektör temsilcileri ile konuştuk.
Mekanik tesisat, nedir ve hangi alanları kapsıyor?
Bülent Alp (BUMİAD Saymanı)
Mekanik tesisat, yapılarda insan vücudundaki damarların fonksiyonunu görüyor. Isıtma sistemleri, sıhhi tesisat, yangın sistemleri, klima, havalandırma, güneş enerjisi, doğalgaz, asansör, basınçlı hava, hastanelerde medikal gaz, çamaşırhane ve mutfak tesisatları, havuz sistemleri mekanik otomasyon ve ve hatta fenni muayene gibi bir çok sistemi kapsamaktadır. Yapılarda mekanik tesisat, insan yaşamına fonksiyonellik, güvenilirlik, sağlamlık, uzun ömür, ileri teknolojiye uyum, ilk yatırım için düşük maliyetler, uygulama, kullanım ve bakım, enerji tasarrufu, çevre hassasiyeti ve teslim edilebilirlik gibi konforlar sağlamaktadır.
Mekanik Tesisat, yapı maliyetlerinin hangi oranına tekabül ediyor?
Mekanik tesisatların maliyetleri yapıların niteliği ile doğrudan alakalı. Mekanik tesisat ürünlerinin çoğunluğu yabancı ülkelerden geldiği için binaların niteliğine ve kullanılan malzemeler ve sistemlere göre maliyetler artıyor. Konfor alanınız arttıkça mekanik tesisatın da maliyeti artar.
Mevcut ekonomik durumda sektör ne durumda?
Onur Bayındır (BUMİAD Genel Sekreteri)
Ülkemizdeki her sektörde olduğu gibi dünyadaki resesyondan dolayı bizler de olumsuz etkileniyoruz. Bizim her alanda çalışan müşterilerimiz var. Farklı sektörlerden firma ve insanlarla çalışıyoruz. Dolayısıyla ülkemiz bu ekonomik zorlukları atlattığında bizler de rahatlamış olacağız diye düşünüyorum. Bu dönemde firma yöneticilerinin kendilerini finansal okur yazarlık konusunda yeteri kadar geliştirmesi gerekli. Her sektörde olduğu gibi bizim işimizde de gün sonunda para kazandığını düşünüp, kaybeden firmaları görüyoruz. Borç-nakit oranının bu dönemde çok iyi ayarlanması ve sık sık kontrol edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu kontrolü iyi yapan firmaların bu dönemden mümkün olan en az zararla çıkacağı kanaatindeyim.
Bu sistemin önemi nereden geliyor? Konut ya da sanayi yapılarında mekanik tesisat sistemi çalışmalarında nelere dikkat edilmeli?
Gültekin Kılıç (BUMİAD Üyesi)
Bundan 25 yıl önce yapılarda sıhhi tesisat olduğunda yeterli görülüyordu ama artık insan ihtiyaçları çeşitlendi ve beklentiler arttı. Yapılar çeşitlendi. Oteller, AVM’ler, hastaneler, gökdelenler gibi yapıların her biri bu sistemlerin önemini daha da arttırdı. Ayrıca gittikçe globalleşen dünyada yükseldi. Artık dünyada dikey, 100 – 200 metre yükseklikleri bulan binalar mevcut. Bu binaların farklı ihtiyaçları var. Genelde büyük oteller franchise şeklinde büyüyor ve hangi ülkede olursa olsun şubelerine kendi standartlarıyla markasını satıyor. Bu tür yapılarda yangın sistemleri çok önemseniyor. İkinci olarak ses yalıtımı konusunu çok önemsiyorlar. Bu konuyu yalnızca konfor anlamında düşünmemek gerekiyor. Ülkemizde ciddi boyutta kimya reaktörleri, petrokimya tesisleri, boyahaneler, patlayıcı, parlayıcı alanlar, exproof ortamlar gibi tehlike arz eden iş kollarında üretim alanları da var. Kimya Mühendisleri Odası’nın 2023 yılında hazırladığı bir rapora göre yerli üreticilerimizde daha düşük yangın riski olmasına rağmen meydana gelen hasarlar çok daha büyük. Yabancı yatırımcıların inşa ettikleri tesislerde standartlar çok daha yüksek.
İlk aşama proje çizimi, iyi bir proje çizimi için nelere dikkat edilmeli?
Yapı sektöründe artık mekanik tesisat çok büyük önem kazandı. Son on yıldır konjonktür biraz değişti. Normalde mekanik tesisat projelendirme işi bir projenin imalat bedelinin yüzde 2’si civarında. Sistem seçimlerinde doğru kararlar vermediğinizde yapı çok daha pahalıya mal olabiliyor. Bir de artık elektriğe bağlı fotovoltaik paneller gerçeği var. Artık elektrik bu paneller vasıtası ile üretildiğinden ısı pompalarına ciddi bir kayış var. Firmalar artık güneşten elde ettikleri gücü ısıtma ve soğutma için de kullanmak istiyor. Önümüzdeki süreçte özellikle üretim alanlarında güneş enerjisinden güç alan ısıtma ve soğutma sistemleri revaçta olacak.
Bu alanda firma seçiminde nelere dikkat edilmeli?
Erol Feda (BUMİAD Üyesi)
Bu işi yaptırırken firma seçimlerinde tecrübeye dikkat etmeliyiz. Doğru hesaplamalar yapılabiliyor mu, iş güvenliğine dikkat eden bir çalışma prensibi var mı bir de uygulamasını yaptığı mekanik tesisatın performans fiyat dengesini doğru sağlayabiliyor mu? Mühendisler olarak bizim birinci görevimiz öncelikle efektif, doğru, yeterli enerji tasarrufunu sağlayabilen tesisatlar tasarlayabilmektir. Bunun için de ekipman seçimini yaparken yeteri kadarını seçebilmek önemli. Burada hesabını doğru yapabilen firmalarla çalışmak önemli. Bu da mühendislik gerektiriyor. Yani mekanik tesisatı yapacak firmanın bünyesinde bir mühendis barındırması önemli. Doğru ekipmanlar kullanılmalı.
Sektör, ülkemizde ne durumda?
Mekanik tesisat, ülkemizde gelişmekte olan bir sektör. Artık ülkemizde bu işi eline anahtarını alan ustaların değil de ehil firmaların yapması gerektiği gerçeği anlaşıldı. Bu gelişim hepimizi memnun ediyor. Bu alanda ülke olarak daha da ilerleyeceğimiz kesin.