Mavi Akademi İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yetkilisi Güler Özkartal, tedbirsizlik ve dikkatsizlik nedeniyle iş kazası ölümlerinin en çok inşaat sektöründe görüldüğünü söyledi.
Tüm sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de hızla artış gösteren iş kazalarını önleyebilmede yapılacakları Konut ve Yapı okurlarına aktarabilmek amacıyla, Mavi Akademi İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yetkilisi Güler Özkartal ile konuyu enine boyuna masaya yatırdık.
İş kazalarının 2011 yılı sonu itibariyle açıklanan 2010 yılı istatiksel Verilerine baktığımızda iş kazası sonucu ölümlerin en çok inşaat sektöründe yaşandığı görülüyor. En fazla ölümlü iş kazasının inşaat sektöründe yaşanmasının altında yatan nedenler nelerdir?
2010 yılında bir önceki yıla göre yüzde 23 artış ile 1.444 kişi iş kazası sonucu yaşamını kaybetti. 2010 yılında iş kazalarında en yüksek ölüm oranı 264 ile “bina inşaatı” faaliyet grubunda meydana geldi. Bunu 133 ile kara taşıma ve boru hattı taşımacılığı, 107 ile bina dışı yapıların inşaatı, 104 ile özel inşaat faaliyetleri izledi. Yani inşaat faaliyetlerini topladığımızda 475 ölüm sonucuna ulaşıyoruz. En büyük sebep ise çalışanların eğitim ve bilinç seviyesinin düşük olması.
İş kazalarında güvenlik tedbirlerinin alınmaması da önemli bir yer tutuyor. İnşaatlarda güvenlik adına ne tür önlemler alınmalıdır? İnşaatlarda meydana gelen iş kazalarını önlemedeki en önemli unsurlar nelerdir?
2010 verilerine göre; ülkemizde karşılaşılan ölümlü iş kazalarının yüzde 33’ü inşaat sektöründe gerçekleşiyor. İnşaat sektörü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliğine göre “çok tehlikeli” kategorisinde yer alıyor. Bu kazaların önüne geçebilmenin tek yolu ise İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri ve eğitim. Çünkü iş kazalarının yüzde 98’i insan hatasından kaynaklanıyor.
EĞİTİM ŞART
İnşaat Sektöründeki iş kazalarını önlemede işverene düşen sorumluluklar nelerdir?
İş sağlığı ve güvenliği konusunda daha hassas davranarak personelin bu yönde eğitim alabilmesi için zaman ve kaynak ayrılması gerekir. İşverenin bu hususu bir mecburiyet ya da prosedür olarak görmektense çalışanlarının yaşam kalitesini artırma ve hayatta kalmalarını sağlama açısından en önemli unsur olarak görebilmeleriyle çözüme kavuşur.
İnşaat Sektöründeki iş kazalarını önlemede çalışana düşen sorumluluklar nelerdir?
Mevzuatımızda da belirtildiği gibi “İşçilerde işyerlerinde İSG ile ilgili alınan her türlüönleme uymak zorundadır.”
Özellikle İnşaat Sektöründeki iş kazalarında devletin işverene hukuki yaptırımları var mı? Varsa bu hukuki yaptırımları biraz açabilir miyiz?
İş kazaları sonucu SGK Mevzuatı kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan yardımlar ile Bireysel İş Hukuku kapsamında işverenden istenebilecek maddi ve manevi tazminatların boyutları ve doğuracağı sonuçlarıözet olarak şöyle sıralayabilirim. İş kazası sonucunda işverenler, hukuksal boyutu değişik olan 3 türlü dava ile karşı karşıya kalabilmektedirler. Bunlar kazaya uğrayan işçinin açabileceği maddi ve Piabet manevi tazminat davaları ile Sosyal Güvenlik Kurumunun kaza geçiren işçiye yaptığı yardımları işverenden geri alma (rücu) davalarıdır. Özel Hukuk kapsamında Borçlar Yasasının 332. maddesine göre; “işveren, işletme tehlikelerine karşı gereken önlemleri almak ve işçilere sağlığa uygun çalışma yeri sağlamak zorundadır.”İşverenin hizmet akdi (iş sözleşmesi) nedeniyle işçiyi gözetme borcu bulunmaktadır. Kamu Hukuku kapsamında ise İş Yasasının 77. maddesine göre; “İşverenler iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlüönlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmakla” yükümlüdürler. İş Yasasının aynı maddesinin ikinci paragrafına göre de; “işverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek” zorundadırlar. Yine işverenler iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için, İş Yasasının 78. maddesine göre çıkarılmış olan tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen şartları yerine getirmekle yükümlüdürler. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyerek “işçiyi gözetme borcu”na aykırı davranan işverenler kamu hukuku gereği özel hukuk hükümlerinden ayrı olarak idari yaptırımlarla da karşı karşıya kalırlar. İdari yaptırımlar; işin durdurulması, işyerinin kapatılması yada para cezası şeklinde olabilmektedir. Ayrıca, ölümlü iş kazalarında TCY (Türk Ceza Yasasının) çeşitli maddelerine göre; “tedbirsizlik veya dikkatsizlikle ölüme neden olmak” suçlamasıyla hapis cezaları istenebilmektedir.
Gerekli önlemleri almayan işvereni yeni İSG yasasında bekleyen hukuki sonuçlar ve cezalar nelerdir?
Yasa çıktıktan sonraki süreçte uygulamaya yönelik yol gösterici niteliğinde çıkartılacak olan yönetmeliklerde ne gibi değişiklikler olacağını takip etmemiz gerekiyor. Şu anda bu soruya yorum yapmak pek uygun olmayacaktır.
İş kazaları sıralamasına baktığımızda Bursa kaçıncı sırada?
İstanbul ve İzmir’in ardından 3. sırada.
Bursa inşaat sektörü, iş kazalarında gerekli bilgiye sahip mi? Bu oran nasıl yükseltilebilir?
Öncelikle işverenlerin yasal yükümlülük ve yaptırımları konusunda eğitilmeleri şart. Sonrasında devletin bu konuya gerekli önemi göstermesi ve denetimlerini arttırması gerekiyor. En önemlisi ise İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri ve çalışanların eğitiminin önemine inanmaktan geçiyor.
İnşaat sektöründeki iş kazalarınıönlemek için acil olarak yapılması gerekenler nelerdir?