Yapıların vazgeçilmezi beton, teknolojinin gelişimine paralel olarak, yoğun ar-ge çalışmalarıyla ülkemizde de yeni alanlarda boy göstermeye başlıyor. Beton sektörünün yeni gündemi olan beton yollar, bitümlü sıcak karışım asfalt yollara alternatif olarak sunuluyor. İl özel idareleri yetki alanında bulunan köy yollarında, belediyelerin kontrol alanındaki trafik yoğunluğu düşük şehir içi yollarda, depo, liman, antrepo, stok sahalarında uygulanan silindirle sıkıştırılmış beton yol, ana caddelerde de alt temel olarak kullanılırken asfalt üst kaplama ile tamamlanıyor. Özellikle, Bütünşehir Yasası ile birlikte köylerde gerçekleştirilecek yol yatırımlarında, ithal ürün petrol türevi bitüm esaslı asfalta alternatif oluşturan silindirle sıkıştırılmış beton yollar, yapım kolaylığı, ekonomik ve kalıcı olmasının yanı sıra milli sermayenin yurtiçinde kalması suretiyle ülke ekonomisine katkı anlamında da fayda sunuyor.
Dünyanın tercihi beton yollar
Avustralya’da 1880’de, ABD’nde 1891’de, Belçika’da 1920’de, Almanya’da 1930’da başlayan beton yol uygulamaları sonrası bugün örneğin Belçika’daki köy yollarının %60’ı beton yoldur. Ülkemiz ise; yaklaşık 2.200 kilometre otoyol, 31.000 kilometre devlet yolu ve 33.000 kilometre il yolu olmak üzere toplam 66.200 kilometrelik bir karayolu şebekesine sahipken, bu yolların hemen hemen tamamı asfalt yoldur.
Türkiye Hazır Beton Birliği, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği, üniversitelerin, hazır beton sektörünün güçlü markalarıyla gerçekleştirdiği işbirlikleriyle yakın gelecekte uygulamada hak ettiği yeri alması beklenen silindirle sıkıştırılmış beton yollar konusu Bursa Beton’un da gündemine girdi ve yoğun ar-ge çalışmaları sonrasında Bursa Beton’da yeni ürün ile ilgili lansmanını teknik anlatım ve uygulama şeklinde iki aşamadan oluşan bir seminerle gerçekleştirdi.
Seminerin açılış konuşmasını yapan Bursa Beton Genel Müdürü Fatih Vardar, şirketin hizmet alanında bulunan belediye, il özel idare ve karayolları bölge müdürlüğü temsilcilerine silindirle sıkıştırılmış beton yollar ile ilgili olarak şunları söyledi. “Karayollarının bugün bitümlü karışım teknolojisine fazlasıyla hakim olmasının, beton yol ile ilgili bir çekingenlik yaratması son derece doğaldır. Çünkü agrega her iki malzeme içerisinde yer almakla birlikte, bitüm ve çimentonun davranışlarının birbirinden çok farklı olması imalat ve sonrasındaki servis hizmetinde yaşanabilecek tereddütleri de beraberinde getirmektedir. Ancak şu var ki, ülkemizin betonla ilgili tecrübesinin dünya standartlarının üzerinde olması, bu tereddütlerin ortadan kalkması noktasında büyük bir avantajdır ve bu avantajın karayollarının yol imalatı tecrübesiyle birleştirilmesi ülkemiz adına birçok olumlu sonucu beraberinde getirecektir. Ben birazdan bahsedilecek olan teknik avantajların yanında, burada ifade etmeye çalıştığımız ekonomik perspektifin de bir arada düşünülmesinin konuyla ilgili ciddi adımlar atılmasına vesile olacağını düşünüyorum. Sizlerden de naçizane olarak asfalta alternatif bu malzemeye önem vermenizi, bu malzemeye güvenmenizi rica ediyor ve aklınıza gelen tüm sorular ve yaşanabilecek her türlü sıkıntının aşılmasında şirketimizi, TÇMB ve THBB’yi de her zaman yanınızda bulabileceğinizi özellikle belirtmek istiyorum.”
Asfalt müteahhitleri de tercih ediyor
Silindirle sıkıştırılmış beton yollar hakkında teknik bilgiler veren Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Teknik Danışmanı Prof. Dr. İsmail Özgür YAMAN; konuyla ilgili olarak “ABD’de son on yılda büyüme hızlandı. Ağır taşıt trafiği dışındaki üstyapılarda da kullanılmaya başlandı.” derken, geleneksel beton yollarla karşılaştırma yaparak “daha sessiz yol” tanımlamasını kullandı ve ekledi. “SSB’nin en temel faydası hızlı yapımı ve ekonomikliğidir. Azalmış çimento miktarı, azaltılmış kalıp ve yerleştirme. Kayma demiri, bağ donatısı gerektirmez. SSB kalıp ve yüzey bitirme işlemlerine ihtiyaç duymaz. Ağır ve tekrar edilen yükler için yüksek eğilme, basınç ve kesme dayanımlarına sahip olacak biçimde tasarlanabilir. Betonda daha az rötre ve çatlak oluşur. Tekerlek izi oluşturmaz, daha az onarım gerektirir. Düşük geçirimliliği sonucu dayanıklıdır. Hafif Elexbet trafik altında yol erken trafiğe açılabilir. SSB, 25 cm kalınlığa kadar tek katman halinde yerleştirilebilir. SSB’nin donma çözülme direnci hava sürükleyici kullanılmasa bile yüksektir. Açık yüzey rengi gece daha iyi görüş sağlarken, kırsal alanda trafik güvenliği anlamında, şehir içinde elektrik sarfiyatı bakımından avantajlıdır.” Yaman; silindirle sıkıştırılmış betonun normal beton santralinde üretilebileceğini, damperli kamyonlarla taşındığını, asfalt kaplama aracı (serici) ile yerleştirildiğini, düz tekerli ve titreşimli silindirlerle sıkıştırıldığını, su veya kür karışımı ile kürlendiğini belirtti. Türkiye’de şu ana kadar Antalya, Denizli ve Samsun Belediyelerinin bu konuda çalışma yaptığını anlatan Yaman, silindirle sıkıştırılmış beton yolların asfalt müteahitleri tarafından da kolaylıkla inşa edilebileceğini ekledi.
Samsun Belediyesi’nden örnek uygulama
Silindirle sıkıştırılmış beton yol uygulamasında Samsun örneğini paylaşan Samsun Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı, İnşaat Mühendisi Mustafa YURT katılımcılara Samsun Belediyesi’nin konuya yaklaşımını, test süreçlerini, sonuçları, özellikle bakım onarım masraflarından kurtularak sağlanan maddi avantajları, uygulama kolaylıklarını anlattı. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nin mevsimsel koşulları yüzünden gerçekleşen aşınmalara karşı dayanıklılığı sebebiyle silindirle sıkıştırılmış beton yolları tercih ettiklerinin altını çizen Yurt, asfalt yollara göre yapısal ömrü, dayanıklılığı ve taşıma gücü daha fazla ve ilk imalat maliyeti düşük olan beton yolların her iklim şartında kolaylıkla yapımının gerçekleştirilebildiğini belirtti.
Teknik anlatımların devamında Kestel’de sahada gerçekleştirilen uygulamayı izleyen katılımcılara süreçler hakkında bilgi veren ve soruları cevaplayan Bursa Beton Kalite Kontrol Müdürü H.Levent Sevin, “İlk etapta kendi sahamızda 750 metrekarelik bir uygulama yapmıştık. Bugün de konuklarımıza da silindirle sıkıştırılmış betonu daha iyi anlatmak üzere 70 metre uzunlukta, 10 metre genişlikte 700 metrekarelik bir yol inşaatı yaptık. Yollarda beton kullanımının yaygınlaştırılması için şirket olarak hizmet verdiğimiz bölgelerde çalışmalarımız sürecek.” dedi.